🐠 Matura Biologia Rozszerzona Maj 2007
Biologia - Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 4. Mocznik wydalany przez wiele zwierząt lądowych (a także – przez człowieka) powstaje w cyklu mocznikowym. Poniżej zapisano sumaryczne równanie reakcji tego cyklu. CO2 + NH3+ 3ATP + kwas asparaginowy + 2H2O → CO (NH2)2 + 2ADP + 2Pi + AMP + PPi + kwas fumarowy.
Rok: 2017 Instytucja: CKE Temat: Biologia Dla przedmiotu Biologia z kategorii Matura poziom rozszerzony znaleźliśmy dokładnie 2 arkusze do pobrania za darmo z Matura biologia 2017 maj (poziom rozszerzony). Arkusze pochodzą z roku 2017 od CKE . PDF pytania Biologia 2017 maj matura rozszerzona - POBIERZ PDF PDF odpowiedzi Biologia 2017 maj matura rozszerzona odpowiedzi - POBIERZ PDF
Biologia, matura 2023 maj - poziom rozszerzony - pytania i odpowiedzi. DATA: 11 maja 2023 Biologia, matura 2007, arkusz - poziom rozszerzony. matura 2006 maj.
Rok: 2006 Instytucja: CKE Temat: Biologia Dla przedmiotu Biologia z kategorii Matura poziom rozszerzony znaleźliśmy dokładnie 2 arkusze do pobrania za darmo z Matura biologia 2006 maj (poziom rozszerzony). Arkusze pochodzą z roku 2006 od CKE . PDF pytania Biologia 2006 maj matura rozszerzona - POBIERZ PDF PDF odpowiedzi Biologia 2006 maj matura rozszerzona odpowiedzi - POBIERZ PDF
W środę, 11 maja o godz. 9 maturzyści przystąpią do matury z biologii na poziomie rozszerzonym. ARKUSZE CKE I ODPOWIEDZI Z BIOLOGII NA POZIOMIE ROZSZERZONYM. Matura pisemna potrwa aż do 24 maja.
Rok: 2007 Instytucja: CKE Temat: Biologia Dla przedmiotu Biologia z kategorii Matura poziom rozszerzony znaleźliśmy dokładnie 2 arkusze do pobrania za darmo z Matura biologia 2007 maj (poziom rozszerzony). Arkusze pochodzą z roku 2007 od CKE . PDF pytania Biologia 2007 maj matura rozszerzona - POBIERZ PDF PDF odpowiedzi Biologia 2007 maj matura rozszerzona odpowiedzi - POBIERZ PDF
Arkusz maturalny fizyka rozszerzona, podstawowa CKE maj 2007, arkusz fizyka rozszerzona, podstawowa Operon 2007. Arkusz próbna matura fizyka 2007 OKE Poznań, OKE Łódź, OKE Warszawa, OKE Kraków. Matura diagnostyczna z fizyki rozszerzona, podstawowa marzec, kwiecień 2007. Odpowiedzi i klucze rozwiązań matura fizyka 2007. Arkusze próbne
8 maja 2018 ArkuszeMaturalne WOS matura rozszerzona 0 Matura: CKE Przedmiot: WOS Poziom: rozszerzony Rok: 2007 Arkusz PDF i odpowiedzi do pobrania: Matura WOS – poziom rozszerzony – maj 2007 Matura WOS – poziom rozszerzony – maj 2007 – odpowiedzi Dodaj komentarz Zapisz moje dane, adres e-mail i witrynę w przeglądarce aby wypełnić dane podczas pisania kolejnych komentarzy.
Pobierz arkusze maturalne online z matura maj 2007 wraz z odpowiedziami, przykładami rozwiązań i transkrypcjami. Matura biologia Rozszerzona 14 maja 2007
Zadanie 1. (2 pkt) Tkanki zwierzęce Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień Triacyloglicerole, czyli tłuszcze właściwe, są przede wszystkim materiałami zapasowymi dla różnych organizmów. W organizmie człowieka o wadze ciała 70 kg masa tłuszczów właściwych wynosi ok. 11 kg. Głównym miejscem przechowywania triacylogliceroli jest cytoplazma komórek tłuszczowych. U ludzi o prawidłowej masie ciała największe nagromadzenie tych komórek występuje w tkance podskórnej. Na schemacie przedstawiono budowę cząsteczki pewnego triacyloglicerolu. Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008. a)Wymień nazwy dwóch enzymów trawiących tłuszcze w przewodzie pokarmowym człowieka i określ liczbę cząsteczek różnych kwasów tłuszczowych, która powstanie po całkowitym strawieniu przedstawionej na schemacie cząsteczki. Enzymy trawiące triacyloglicerole: Liczba cząsteczek różnych kwasów tłuszczowych: b)Podaj przykład funkcji, którą pełnią tłuszcze zgromadzone w podskórnej tkance tłuszczowej człowieka, innej niż stanowienie materiału zapasowego. Zadanie 2. (1 pkt) Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień Tłuszcze właściwe zawarte w pokarmie oraz produkty ich trawienia wchłaniane są z jelita cienkiego człowieka głównie do naczyń limfatycznych (ok. 90%). Wraz z nimi wchłaniane są niektóre witaminy. Spośród wymienionych witamin wybierz i podkreśl te, które są wchłaniane wraz z tłuszczami w jelicie cienkim. Określ wspólną cechę tych witamin powodującą, że są one wchłaniane w taki sposób. witamina A witamina B1 witamina B6 witamina C witamina D3 witamina E Wspólna cecha wybranych witamin: Zadanie 3. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Na rysunku przedstawiono budowę błony komórkowej. Na podstawie: C. Hickman, L. Roberts, A. Larson, Integrated principles of zoology, New York 2001. a)Określ, która z widocznych na rysunku cech budowy przedstawionej błony świadczy o tym, że jest to błona komórki zwierzęcej. b)Oceń, czy poniższe informacje dotyczące budowy błony komórkowej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Zewnętrzna i wewnętrzna warstwa błony komórkowej mają budowę symetryczną względem siebie. P F 2. Cząsteczki fosfolipidów mogą zmieniać swoje położenie w obrębie dwuwarstwy. P F 3. Dwuwarstwa fosfolipidowa jest tym bardziej płynna im więcej występuje w niej fosfolipidów zawierających nasycone kwasy tłuszczowe. P F Zadanie 4. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Komórki charakteryzujące się wysokim tempem syntezy białek, np. komórki trzustki, zawierają szczególnie dużo rybosomów. Takie komórki mają również dobrze widoczne aktywne jąderka oraz liczne mitochondria. Część rybosomów jest zawieszona w cytozolu komórki, a część przyłącza się do cytozolowej powierzchni błon siateczki śródplazmatycznej. Rybosomy występują również w matriks mitochondriów. a)Wykaż związek między obecnością licznych rybosomów w komórkach trzustki a obecnością dobrze widocznych jąderek w jej komórkach. b)Określ, na czym polega różnica między rybosomami występującymi w cytozolu a rybosomami występującymi w matriks mitochondriów komórek trzustki. W odpowiedzi porównaj oba typy rybosomów. Zadanie 5. (2 pkt) Genetyka - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Chromosomy są najlepiej widoczne w komórce podczas metafazy podziału mitotycznego. Mają wtedy zwartą strukturę, są krótkie i grube. Po ich wybarwieniu przy użyciu specjalnych barwników uzyskuje się charakterystyczny dla każdego chromosomu homologicznego wzór prążków, co ułatwia rozpoznanie pod mikroskopem poszczególnych chromosomów i obserwację ich struktury. Na rysunku przedstawiono budowę metafazowego chromosomu 2 człowieka. Na podstawie: www. a)Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis przedstawionego na rysunku chromosomu. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Metafazowy chromosom 2 składa się z dwóch (takich samych / różnych) chromatyd. Ramiona chromatydy mają (różną długość / taką samą długość). Miejsce oznaczone X, w którym do chromosomu przyczepiają się włókna wrzeciona kariokinetycznego to (centromer / centrosom). b)Podaj liczbę autosomów występujących w prawidłowej komórce somatycznej człowieka: Zadanie 6. (1 pkt) Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Chromosomy są najlepiej widoczne w komórce podczas metafazy podziału mitotycznego. Mają wtedy zwartą strukturę, są krótkie i grube. Po ich wybarwieniu przy użyciu specjalnych barwników uzyskuje się charakterystyczny dla każdego chromosomu homologicznego wzór prążków, co ułatwia rozpoznanie pod mikroskopem poszczególnych chromosomów i obserwację ich struktury. Na rysunku przedstawiono budowę metafazowego chromosomu 2 człowieka. Na podstawie: www. Oceń prawdziwość stwierdzenia: „Przedstawiony na rysunku chromosom metafazowy zawiera dwie cząsteczki DNA, z których jedna pochodzi od ojca, a druga – od matki”. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 7. (3 pkt) Fotosynteza Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podczas fazy fotosyntezy zależnej od światła ATP powstaje na drodze fosforylacji. Na schemacie A przedstawiono fosforylację, której towarzyszy cykliczny transport elektronów, a na schemacie B – fosforylację, której towarzyszy niecykliczny transport elektronów. Na podstawie: a)Na podstawie schematów uzupełnij tabelę, w której porównasz oba typy fosforylacji i transportu elektronów zachodzące podczas fotosyntezy. Proces na schemacie A Proces na schemacie B Fotosystemy, które uczestniczą w tych procesach Fotoliza wody (zachodzi / nie zachodzi) Wszystkie produkty b)Wyjaśnij, dlaczego do zajścia fotosyntezy konieczny jest niecykliczny transport elektronów, a niewystarczający jest sam transport cykliczny. W odpowiedzi uwzględnij produkty fazy zależnej od światła i ich znaczenie w procesie fotosyntezy. Zadanie 8. (2 pkt) Fizjologia roślin Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Fitochrom – niebieskozielone białko – występuje w liściach roślin i jest fotoreceptorem uczestniczącym w wielu reakcjach fizjologicznych wywoływanych przez światło, np. w reakcjach fotoperiodycznych. Kwitnienie roślin krótkiego dnia (RKD) i roślin długiego dnia (RDD) jest związane z działaniem aktywnej formy fitochromu. Na schemacie przedstawiono mechanizm powstawania dwóch form fitochromu. Na podstawie: E. Solomon, L. Berg, D. Martin, Biology, Belmont 2008. a)Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące fitochromu są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Przekształcanie się form fitochromu pod wpływem światła jest związane ze zmianą struktury przestrzennej jego cząsteczki. P F 2. W ciemności forma aktywna fitochromu (P730) jest mniej stabilna niż nieaktywna forma (P660). P F 3. Daleka czerwień powoduje przekształcenie formy aktywnej (P730) w formę nieaktywną (P660). P F b)Na podstawie przedstawionych informacji uzupełnij tabelę dotyczącą zakwitania roślin krótkiego dnia (RKD). Czas trwania dnia i nocy Stężenie fitochromu P730(wysokie / niskie) Wpływ danego stężenia P730 na przejście RKD w fazę generatywną Reakcja fotoperiodyczna RKD długa noc, krótki dzień stymulacja krótka noc, długi dzień brak stymulacji Zadanie 9. (2 pkt) Fizjologia roślin Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na rysunku przedstawiono zestaw doświadczalny ilustrujący siłę imbibicyjną, czyli siłę wytwarzaną przez pęczniejące nasiona. Uczniowie umieścili suche nasiona grochu jadalnego w kolbie, którą następnie napełnili wodą, szczelnie zamknęli korkiem i pozostawili na kilka godzin. Uczniowie postawili dwie alternatywne hipotezy, wyjaśniające wynik tego doświadczenia: proces pęcznienia jest zjawiskiem czysto fizycznym; proces pęcznienia wymaga aktywności metabolicznej nasion. Aby sprawdzić te hipotezy, postanowili przygotować kolejny zestaw badawczy. Na podstawie: W. Czerwiński, Fizjologia roślin, Warszawa 1976. a)Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–C oraz odpowiedź spośród 1.–3. Zestaw badawczy umożliwiający rozstrzygnięcie, która z hipotez postawionych przez uczniów jest trafna, powinien zawierać A. suche nasiona grochu umieszczonew kolbie 1. wypełnionej wodą i otwartej. B. namoczone i ugotowanenasiona grochu 2. bez wody i zamkniętej korkiem. C. suche nasiona grochuwyprażone w piekarniku, 3. wypełnionej wodą i zamkniętejkorkiem. b)Wybierz spośród A–E i zaznacz poprawne dokończenie zdania. Proces pęcznienia nasion jest warunkowany obecnością zmagazynowanych w nich związków organicznych, a przede wszystkim obecnością sacharozy. glicerolu. glikogenu. białek. triglicerydów. Zadanie 10. (2 pkt) Paprotniki Podaj/wymień Skrzyp polny (Equisetum arvense) jest uciążliwym chwastem na polach i w ogrodach. Wytwarza rozgałęziające się w glebie kłącza, z których wyrastają dwa rodzaje pędów: letnie – zielone, rozgałęzione pędy asymilacyjne, wiosenne – bezzieleniowe, jasnobrązowe pędy zarodnionośne, na których szczytach znajdują się kłosy zarodniowe, zbudowane z tarczowatych sporofili (liści zarodnionośnych). Na spodniej stronie sporofili tworzą się workowate zarodnie, w których po mejozie powstają zarodniki, opatrzone elaterami – krzyżującymi się taśmami, które wykonują ruchy higroskopijne, tzn. zwijają się i rozwijają w zależności od wilgotności środowiska. Zarodniki skrzypu są jednakowe morfologicznie, jednak różnią się fizjologicznie, ponieważ z jednych wyrastają przedrośla żeńskie, z innych – męskie. Przedrośla są łatkowate i samożywne. Na rysunku przedstawiono pęd asymilacyjny skrzypu polnego (1), pęd zarodnionośny (2), tarczowate liście zarodnionośne (3), pojedynczy zarodnik ze zwiniętymi elaterami (4) oraz kilka zarodników opatrzonych rozwiniętymi elaterami (5). Na podstawie: J. Jasnowska, M. Jasnowski, J. Radomski, S. Friedrich, W. Kowalski, Botanika, Szczecin 1999. a)Na podstawie przedstawionych informacji i własnej wiedzy określ ploidalność (n lub 2n) wymienionych poniżej struktur skrzypu polnego. pęd zarodnionośny: ........ zarodnik: ........ przedrośle: ....... pęd asymilacyjny: ........ b)Na podstawie przedstawionych informacji wymień dwa sposoby rozmnażania się sporofitu skrzypu polnego. Zadanie 11. (2 pkt) Protisty Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na rysunku przedstawiono budowę pantofelka (Paramecium caudatum) należącego do orzęsków żyjących w środowisku słodkowodnym. Charakterystyczną cechą tych protistów jest aparat jądrowy złożony z dwóch jąder komórkowych: makronukleusa i mikronukleusa. U niektórych gatunków aparat ten jest zwielokrotniony. Na podstawie: a)Podaj nazwę struktury oznaczonej na rysunku literą A i wykaż związek funkcji tej struktury ze środowiskiem życia tych orzęsków. Nazwa struktury A: b)Wyjaśnij, w jaki sposób struktura oznaczona na rysunku literą B umożliwia rekombinację materiału genetycznego podczas koniugacji pantofelków. Zadanie 12. (2 pkt) Grzyby Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Na rysunku przedstawiono powstawanie zarodników u muchomora należącego do grzybów kapeluszowych. Na podstawie: M. Podbielkowska, Z. Podbielkowski, Biologia z higieną i ochroną środowiska, Warszawa 1991. a)Przyporządkuj wymienionym poniżej procesom litery, którymi te procesy oznaczone są na rysunku. Mejoza: Kariogamia jąder sprzężonych: b)Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis dotyczący cyklu rozwojowego muchomora. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. W cyklu życiowym muchomora dominuje faza (haploidalna / diploidalna / jąder sprzężonych). Mejoza zachodzi w komórkach tworzących warstwę (na powierzchni blaszek owocnika / na górnej powierzchni kapelusza owocnika / u podstawy owocnika). W wyniku tego procesu powstają zarodniki (konidialne / podstawkowe / workowe). Zadanie 13. (3 pkt) Kręgowce Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Salamandra plamista (Salamandra salamandra) jest płazem, który w odróżnieniu od żab i traszek, nie składa jaj do wody. Gody, podczas których samiec przekazuje samicy spermatofor, czyli pakiet plemników, odbywają się późnym latem na lądzie. Pod koniec wiosny następnego roku samica wyszukuje na brzegach strumieni lub stawów płytkie zatoczki i rodzi larwy wprost do wody. Larwy opuszczające ciało samicy mają ok. 3 cm długości i są przystosowane do życia w wodzie. W odróżnieniu od kijanek żab, wyposażone są w dwie pary w pełni rozwiniętych kończyn. U niektórych podgatunków salamandry plamistej, występujących w wysokich górach, np. na Półwyspie Iberyjskim, samice nie rodzą larw, ale młode osobniki już po przeobrażeniu. Na rysunku przedstawiono salamandrę plamistą i jej larwę. Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości tych zwierząt. Na podstawie: A. Pawłowski, Salamandra, Biuletyn PTOP Salamandra, II/1995 (3); V. Lanka, Z. Vit, Płazy i gady. Leksykon przyrody, Warszawa 1980. a)Na podstawie rysunku i własnej wiedzy wymień dwie cechy budowy zewnętrznej dorosłych salamander, które pozwalają odróżnić je od gadów. b)Uzupełnij poniższe zdania opisujące rozwój i rozmnażanie salamandry tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie. Rozwój salamandry jest (prosty / złożony). Zapłodnienie jest (zewnętrzne / wewnętrzne). Salamandra jest płazem (jajorodnym / jajożyworodnym). c)Wymień dwie, widoczne na rysunku, cechy budowy larwy salamandry będące przystosowaniem do życia w wodzie. Zadanie 15. (2 pkt) Stawonogi Ekologia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zależność między mrówkami i mszycami jest jedną z bardziej interesujących interakcji międzygatunkowych wśród bezkręgowców. Mszyce, należące do pluskwiaków, żerując na roślinach przebijają tkanki roślinne i pobierają z floemu w bardzo dużych ilościach zawarty w nim płyn. Nadmiar wody oraz różnych związków organicznych wydalają przez specjalne otwory w postaci dużych kropli substancji, zwanej spadzią, bogatej w cukry, sole mineralne, witaminy i niektóre aminokwasy. Spadź jest zbierana i zjadana przez dorosłe mrówki. Karmią nią również swoje larwy (czerwie). Poczwarki mrówek nie pobierają pokarmu. Mrówki bronią mszyc przed drapieżnikami, a także mogą przenosić nimfy i dorosłe osobniki mszyc na nowe rośliny. Na podstawie: Piotr Ślipiński 2012-07-09 Cukier za ochronę; a)Wybierz spośród A–D i zaznacz poprawne dokończenie zdania. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do informacji w tekście. Zależność między mrówkami a mszycami to drapieżnictwo. komensalizm. konkurencja. mutualizm. Uzasadnienie: b)Określ, które owady – mrówki czy mszyce – przechodzą rozwój złożony z przeobrażeniem zupełnym. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do informacji w tekście. Rozwój złożony z przeobrażeniem zupełnym przechodzą: Uzasadnienie: Zadanie 16. (2 pkt) Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Tlenek węgla(II), tzw. czad, powstaje w wyniku niecałkowitego spalania węgla i substancji, które zawierają węgiel. Czad jest jedną z najsilniejszych i najgroźniejszych trucizn dla człowieka. Gaz ten nie ma smaku, zapachu, barwy, nie szczypie w oczy i nie podrażnia dróg oddechowych. Czad wykazuje ok. 210–300 razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen i łączy się z nią trwale, w wyniku czego tworzy karboksyhemoglobinę. Na wykresie przedstawiono procentową ilość karboksyhemoglobiny i stopień zatrucia w zależności od stężenia CO w powietrzu (pomieszczenie zamknięte), czasu działania i stopnia wysiłku fizycznego. Na podstawie: T. Marcinkowski, Medycyna sądowa dla prawników, Szczytno 2010. Badanie krwi nieprzytomnego pacjenta wykazało, że 50% cząsteczek jego hemoglobiny było połączonych z CO. W pomieszczeniu, w którym przebywał, stwierdzono 0,1-procentowe stężenie czadu w powietrzu. a)Na podstawie wykresu określ stopień zatrucia pacjenta: przybliżony czas, w którym pacjent był narażony na działanie CO – przy założeniu, że nie wykonywał żadnego wysiłku fizycznego: b)Określ, czy wysiłek fizyczny skraca, czy wydłuża czas, po którym występują objawy zatrucia czadem. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm tego zjawiska. Zadanie 17. (3 pkt) Układ kostny i mięśniowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień U dorosłego człowieka pomiędzy kośćmi czaszki występują połączenia ścisłe w postaci szwów oraz stawy. W czaszce noworodka występuje większa liczba kości niż u człowieka dorosłego, a niektóre połączenia ścisłe nie są jeszcze zrośnięte i tworzą tzw. ciemiączka, gdyż proces kostnienia czaszki kończy się dopiero w drugim roku życia. Na rysunkach przedstawiono budowę czaszki dorosłego człowieka (A) oraz budowę czaszki noworodka – widok z góry (B). Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008. a)Podaj nazwy kości czaszki oznaczonych na rysunku numerami 1, 2 i 3. b)Wybierz spośród A–C i podkreśl rodzaj połączenia, które występuje między kośćmi mózgoczaszki i kością oznaczoną na schemacie numerem 3. sztywne półruchome ruchome c)Określ, jakie znaczenie adaptacyjne mają w czaszce ciemiączka. Zadanie 18. (1 pkt) Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Autonomiczny układ nerwowy składa się z dwóch działających antagonistycznie części: współczulnej i przywspółczulnej. Wybierz spośród A–D i zaznacz ten zestaw, w którym wymieniono tylko efekty charakterystyczne dla działania układu przywspółczulnego. Rozszerzenie źrenic, rozszerzenie oskrzeli, zwolnienie pracy serca. Zwężenie źrenic, wydzielanie wodnistej śliny, zwolnienie perystaltyki jelit. Pobudzenie wydzielania soków trawiennych, rozszerzenie oskrzeli, przyspieszenie pracy serca. Zwężenie źrenic, przyspieszenie perystaltyki jelit, zwolnienie pracy serca. Zadanie 19. (2 pkt) Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na rysunku przedstawiono budowę siatkówki oka człowieka. Na podstawie: M. Zając, Protezy wzroku, V Kongres KRIO, Wisła 2004. Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Z dwóch rodzajów komórek światłoczułych – czopków i pręcików – w siatkówce ludzkiego oka dominują (czopki / pręciki), które umożliwiają widzenie (barwne / w odcieniach szarości). Wysoką rozdzielczość obrazu, czyli większą szczegółowość, zapewniają (czopki / pręciki), ponieważ każdy z nich łączy się (z jednym neuronem / z kilkoma neuronami). Zadanie 20. (2 pkt) Układ hormonalny Podaj/wymień Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na schemacie przedstawiono mechanizm hormonalnej kontroli aktywności gonad męskich. Na podstawie: Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012. a)Podaj nazwę części mózgowia oznaczonej na schemacie literą X. b)Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące hormonalnej kontroli aktywności jąder są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Wydzielanie hormonów płciowych u mężczyzn kontrolowane jest przez jedną pętlę ujemnego sprzężenia zwrotnego. P F 2. Zarówno podwyższenie poziomu FSH jak i LH stymuluje spermatogenezę. P F 3. Wysoki poziom testosteronu stymuluje wydzielanie gonadoliberyny. P F Zadanie 21. (1 pkt) Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Uzupełnij poniższe zdania dotyczące limfocytów tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Limfocyty B i T biorą udział w mechanizmach odporności (swoistej / nieswoistej). W grasicy człowieka dojrzewają i nabywają kompetencji (limfocyty B / limfocyty T). Za wytwarzanie i uwalnianie przeciwciał odpowiadają (limfocyty B / limfocyty T) i jest to odporność (humoralna / komórkowa). Zadanie 22. (3 pkt) Ekspresja informacji genetycznej Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) W operonie tryptofanowym znajduje się pięć otwartych ramek odczytu (trpA–trpE) kodujących podjednostki enzymów uczestniczących w syntezie tryptofanu u bakterii. Do sekwencji regulatorowych należy promotor, który znajduje się przed sekwencjami kodującymi trpA–trpE i stanowi miejsce wiązania polimerazy RNA. Obok promotora znajduje się operator, do którego przyłącza się aktywny represor. Białko represorowe jest aktywowane poprzez przyłączenie cząsteczki tryptofanu. Na schemacie przedstawiono działanie operonu tryptofanowego w sytuacji, gdy komórka bakterii nie ma odpowiedniej ilości tego aminokwasu. Na podstawie: E. Solomon, L. Berg, D. Martin, Biologia, Warszawa 2016. a)Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B oraz odpowiedź spośród 1.–2. Operon tryptofanowy podlega regulacji A. pozytywnej, a cząsteczka tryptofanu pełni w nim funkcję 1. induktora. B. negatywnej, 2. korepresora. b)Opisz, korzystając z powyższego schematu, w jaki sposób będzie działać operon tryptofanowy w sytuacji, gdy komórka bakterii znajdzie się w środowisku, w którym ma dostęp do odpowiedniej ilości tryptofanu. c)Na podstawie schematu określ, jak zmieni się funkcjonowanie operonu tryptofanowego na skutek mutacji w genie kodującym białko represorowe, której efektem jest uniemożliwienie przyłączenia się cząsteczki tryptofanu do tego białka. Zadanie 23. (2 pkt) Choroby człowieka Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Do najczęstszych mechanizmów molekularnych indukujących rozwój nowotworów zalicza się nieprawidłową ekspresję tzw. protoonkogenów oraz genów supresorowych. Protoonkogeny – to geny regulujące cykl komórkowy, stymulujące wzrost i podział komórek. Protoonkogeny mogą na skutek mutacji przekształcać się w onkogeny, które mają znacznie zwiększoną aktywność i powodują intensywne, niekontrolowane namnażanie się komórek. Geny supresorowe – zwane również antyonkogenami, to geny kodujące białka zapobiegające niekontrolowanym podziałom komórkowym, np. przez hamowanie podziałów komórek z uszkodzonym DNA. Gen BRCA1, którego mutacje są częstą przyczyną dziedzicznego raka piersi i jajnika, jest zlokalizowany na chromosomie 17. Gen ten koduje białko BRCA1, które działa w jądrze komórkowym i bierze udział w kontroli cyklu komórkowego oraz działa na szlaku naprawy uszkodzonego DNA. U kobiet mających mutację tylko jednego allelu genu BRCA1 obserwuje się 50–80% ryzyko wystąpienia raka piersi i około 40% ryzyko wystąpienia raka jajnika. Średni wiek zachorowania na raka sutka w przypadku obecności mutacji BRCA1 jest znacznie niższy niż w przypadkach, w których u chorych nie stwierdzono mutacji tego genu. Na podstawie: G. Drewa, T. Ferenc, Genetyka medyczna, Wrocław 2015. a)Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Przyczyną nowotworów może być mutacja powodująca aktywację genów supresorowych. P F 2. Gen BRCA1 należy do genów supresorowych. P F 3. Prawidłowe białko BRCA1 inicjuje procesy prowadzące do raka piersi. P F b)Wyjaśnij, dlaczego w celach profilaktycznych badaniu genetycznemu na obecność mutacji genu BRCA1 powinny poddać się kobiety, których matki chorowały na raka piersi i wykryto u nich mutację tego genu. Zadanie 24. (3 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Dzwonek karpacki ma najczęściej kwiaty koloru niebieskiego, ale zdarzają się również odmiany o kwiatach białych. Niebieska barwa kwiatów tego gatunku jest warunkowana przez dominujące allele dwóch dopełniających się genów A i B, kodujących enzymy konieczne do wytworzenia niebieskiego barwnika. Allele a oraz b powstały w wyniku mutacji skutkującej utratą funkcji. Skrzyżowano rośliny tego dzwonka o kwiatach białych, pochodzące z różnych linii, i w F1 otrzymano wyłącznie rośliny o kwiatach niebieskich. Natomiast w wyniku krzyżówki tych niebiesko kwitnących roślin uzyskano w F2 rośliny o kwiatach niebieskich i białych w stosunku 9:7. Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008. a)Na podstawie przedstawionych informacji zapisz genotypy odmian dzwonka z pokolenia rodzicielskiego o kwiatach białych oraz wszystkie możliwe genotypy roślin o kwiatach niebieskich uzyskanych w F2. Zastosuj oznaczenia literowe alleli podane w tekście. Genotypy roślin rodzicielskich o kwiatach białych (P): Wszystkie genotypy roślin o kwiatach niebieskich (F2): b)Określ, jaki będzie stosunek liczbowy fenotypów w potomstwie roślin uzyskanych po skrzyżowaniu dzwonka o kwiatach niebieskich pochodzącego z F1 z rośliną z pokolenia rodzicielskiego (kwiaty białe). Zapisz odpowiednią krzyżówkę genetyczną (szachownicę Punnetta). Stosunek liczbowy fenotypów potomstwa: Zadanie 25. (1 pkt) Genetyka - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) W nici kodującej DNA, w odcinku, w którym zapisana jest sekwencja aminokwasów budujących określone białko, nastąpiła mutacja polegająca na utracie fragmentu obejmującego dwa kolejne nukleotydy wchodzące w skład trzeciego kodonu i pierwszy nukleotyd z kodonu następnego. Wybierz spośród A–D i podkreśl nazwę opisanej mutacji genowej. delecja duplikacja insercja inwersja Zadanie 26. (3 pkt) Ekologia Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Babka nadmorska (Plantago maritima) w środowisku naturalnym występuje na siedliskach o różnej wilgotności, na bagnach, a także na murawach porastających klify nadmorskie. Zbadano wysokość roślin babki w obu populacjach na stanowiskach naturalnych, a następnie nasiona zebrane z roślin populacji bagiennej i klifowej wysiano na poletku doświadczalnym o średniej wilgotności gleby. Po pewnym czasie zmierzono wysokość wyhodowanych roślin. W tabeli przedstawiono wyniki badań. Siedlisko populacji babki nadmorskiej Średnia wysokość roślin [cm] na stanowisku naturalnym hodowanych na poletku doświadczalnym bagno 35,0 31,5 murawa z klifu nadmorskiego 7,5 20,7 Na podstawie Krebs, Ekologia, Warszawa 2011. a)Uzasadnij, uwzględniając wyniki badań, że przyczyną różnic w wysokości roślin babki nadmorskiej w badanych populacjach naturalnych jest zarówno zmienność genetyczna: jak i zmienność środowiskowa (fenotypowa): b)Oceń, czy na podstawie przedstawionych wyników badań można sformułować wnioski podane w tabeli. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek wynika z tych badań, albo N (nie) – jeśli z nich nie wynika. 1. Babka nadmorska ma szeroki zakres tolerancji pod względem wilgotności siedliska. T N 2. Populacje babki nadmorskiej z bagien i z klifów należy zaklasyfikować do dwóch odrębnych gatunków. T N 3. Dla babki nadmorskiej optymalne jest siedlisko o średniej wilgotności. T N Zadanie 27. (2 pkt) Ekologia Metody badawcze i doświadczenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Wydajność produkcji wtórnej w ekosystemie określa się jako stosunek energii dostępnej dla kolejnego poziomu troficznego do energii pobranej z poziomu poprzedniego. Populacje poszczególnych gatunków są powiązane ze sobą siecią zależności pokarmowych. Na poniższym wykresie przedstawiono rozkład liczby poziomów troficznych uzyskany na podstawie analizy 183 różnych sieci pokarmowych. Na podstawie: Pianka, Evolutionary Ecology, 2011. a)Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przedstawionych wyników badań są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Najwięcej jest sieci pokarmowych, które mają 4 poziomy troficzne. P F 2. Liczba poziomów troficznych zależy od liczby sieci pokarmowych w danym ekosystemie. P F 3. Większość sieci ma 6 lub więcej poziomów troficznych. P F b)Wyjaśnij, dlaczego liczba poziomów troficznych w ekosystemie jest ograniczona. W odpowiedzi uwzględnij przepływ energii przez kolejne poziomy troficzne. Zadanie 28. (2 pkt) Ekologia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Reguła Allena i reguła Bergmanna to dwie ekogeograficzne reguły dotyczące zwierząt stałocieplnych. Zgodnie z regułą Allena, u zwierząt jednego gatunku lub gatunków blisko spokrewnionych, populacje żyjące w zimniejszym klimacie odznaczają się mniejszymi rozmiarami wystających części ciała, takich jak: kończyny, małżowiny uszne czy ogon, niż populacje z obszarów cieplejszych. Reguła Bergmanna dotyczy również zwierząt tego samego gatunku lub blisko spokrewnionych i określa, że populacje zwierząt żyjących w zimniejszym klimacie odznaczają się większymi rozmiarami ciała. a)Wyjaśnij, jakie znaczenie dla zwierząt żyjących w klimacie chłodnym mają adaptacje polegające na mniejszych rozmiarach wystających części ciała i większych rozmiarach ciała. b)Wyjaśnij, dlaczego opisane reguły odnoszą się wyłącznie do zwierząt stałocieplnych. Zadanie 29. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Poniżej przedstawiono szkielet skrzydła nietoperza i szkielet skrzydła ptaka oraz uproszczone drzewo filogenetyczne kręgowców lądowych. Na podstawie: Na podstawie informacji przedstawionych na schemacie uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis wymienionych narządów. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Szkielet skrzydła ptaka i szkielet skrzydła nietoperza są (homologiczne / analogiczne), ponieważ mają (wspólne / różne) pochodzenie oraz plan budowy. Powierzchnie nośne umożliwiające aktywny lot ptaka i nietoperza są (homologiczne / analogiczne), ponieważ powstały (niezależnie / tylko raz) w toku ewolucji. Zadanie 30. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Przypadkowe zmiany częstości występowania alleli w puli genowej małych, izolowanych populacji określa się mianem dryfu genetycznego. Jedną z postaci dryfu genetycznego jest tzw. efekt wąskiego gardła. Może być on spowodowany przez nagłe, znaczne zmiany w środowisku, np. pożar, czy powódź, które mogą doprowadzić do drastycznego zmniejszenia liczebności populacji danego gatunku. a)Wyjaśnij, w jaki sposób efekt wąskiego gardła może spowodować zmianę częstości występowania alleli w danej populacji w stosunku do populacji wyjściowej. b)Oceń, czy poniższe informacje dotyczące dryfu genetycznego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Efekt dryfu genetycznego zależy od liczebności populacji – w populacjach o większej liczebności jest większy. P F 2. W wyniku dryfu genetycznego może dojść do zwiększenia częstości jednych alleli w populacji i do zmniejszenia częstości innych. P F 3. Dryf genetyczny może spowodować utrwalenie się alleli niekorzystnych, zmniejszających dostosowanie do środowiska. P F
Arkusz maturalny z fizyki na poziomie rozszerzonym przygotowany przez CKE. matura maj 2007. Arkusz i odpowiedzi. biologia (55) chemia (73) filozofia (18) fizyka
7 maja 2018 ArkuszeMaturalne Biologia matura rozszerzona 0 Matura: CKE Przedmiot: biologia Poziom: rozszerzony Rok: 2007 Arkusz PDF i odpowiedzi do pobrania: Matura biologia – poziom rozszerzony – maj 2007 Matura biologia – poziom rozszerzony – maj 2007 – odpowiedzi Dodaj komentarz Zapisz moje dane, adres e-mail i witrynę w przeglądarce aby wypełnić dane podczas pisania kolejnych komentarzy.
Matura chemia 2015 maj (poziom rozszerzony) CKE Arkusz maturalny: chemia rozszerzona Rok: 2015. Arkusz PDF i odpowiedzi: Egzamin wstępny na studia medyczne
Ranking 6 najlepszych aplikacji mobilnych do matury z biologii ( Egzamin maturalny z biologii na poziomie rozszerzonym w 2007 roku odbył się 11 maja, podobnie jak i egzamin na poziomie podstawowym. Arkusz egzaminacyjny dla maturzystów bardziej zaawansowanych składał się z 39 zadań, na wykonanie których przeznaczono 150 minut. Arkusz zawierał 39 zadań: 30 otwartych i 9 zamkniętych. Wśród zadań otwartych przeważały zadania krótkiej odpowiedzi, natomiast w przypadku zadań zamkniętych zastosowano głównie zadania wielokrotnego wyboru i „na dobieranie”. Sprawdzano wiadomości i umiejętności opisane w standardach wymagań egzaminacyjnych dla poziomu podstawowego i poziomu rozszerzonego z zakresu treści Podstawy Programowej. Zadanie 1. miało charakter zamknięty – należało na podstawie danych zaznaczyć trafne wyjaśnienie mechanizmu przenikania tlenu z powietrza pęcherzykowego do krwi oraz dwutlenku węgla z krwi do powietrza pęcherzykowego. W zadaniu 2. maturzysta miał wyjaśnić na podstawie schematu zawartego w zadaniu, dlaczego nie wszystkie składniki znajdujące się we krwi przenikają do płynu dializującego. W zadaniu kolejnym, 3., miał natomiast podać nazwę elementu nefronu, w którym zachodzi filtracja krwi. W zadaniu 4. przedstawiono na schemacie sposoby powstawania bliźniąt; należało uzupełnić schemat w taki sposób, by podane wnioski tworzyły sensowną i zgodną z prawdą całość. Piąte zadanie polegało na skonstruowaniu i wypełnieniu tabeli porównującej funkcjonowanie układów: nerwowego i hormonalnego na podstawie informacji zawartych w tekście. Maturzyści w zadaniu 6. mieli ocenić, czy przedstawione na wykresie wyniki badań świadczą o prawidłowym funkcjonowaniu organizmu pacjenta. Wykres został zawarty w zadaniu. Zadanie 7. polegało na zaznaczeniu dwóch zdań (z podanych) – takich, które zawierają prawdziwe informacje dotyczące procesów zachodzących w układzie pokarmowym człowieka, a zadanie 8. na udzieleniu odpowiedzi dotyczącej składu chemicznego organizmu roślinnego. W zadaniu 9. należało narysować wykres – diagram słupkowy, który porównywałby procentową zawartość lipidów, węglowodanów oraz białek w dwóch organizmach, scharakteryzowanych w zadaniu. Zadanie 10. wymagało podania dwóch wspólnych funkcji wody pełnionych przez nią zarówno u roślin, jak i u zwierząt, a 11. – zaznaczyć jeden z podanych fragmentów opisu różnych rodzajów komórek – taki, który przedstawia opis komórki rośliny lądowej. Swój wybór należało uzasadnić jednym argumentem. Zadanie kolejne, 12., brzmiało w następujący sposób: ”Na podstawie analizy tekstu, uzupełnij tabelę, wpisując do niej odpowiednie określenia spośród wymienionych w nawiasach tak, aby ilustrowały zależność pomiędzy ilością obu białek, liczbą komórek satelitarnych (satelitowych) i szybkim przyrostem masy mięśni.”, a 13. składało się z 2 podpunktów, w których należało przyporządkować każdy z wymienionych związków (mioglobinę, glikogen, laktozę, miozynę, immunoglobinę) do białek lub do węglowodanów oraz określić rolę dwóch wybranych spośród nich w organizmie człowieka. W zadaniu 14. podano przykład jednego z procesów katabolicznych zachodzących w komórce; należało podać nazwę tego procesu oraz krótko uzasadnić kataboliczny charakter tego procesu. Zadanie 15. wymagało uzasadnienia, że obecność aerenchymy stanowi przystosowanie roślin wodnych do życia w środowisku wodnym, 16. natomiast uzupełnienia w tabeli informacji dotyczących wiązania CO2 w cyklach obu rodzajów roślin na podstawie analizy danych z dwóch podanych schematów. Maturzysta w zadaniu 17. miał podać przykład jednego ze sposobów, w jaki rośliny zabezpieczają się przed samozapyleniem, w 18. – sformułować problem badawczy do przedstawionego na ilustracji doświadczenia, a w 19. natomiast – sformułować dwa wnioski dotyczące ruchów aparatów szparkowych badanej rośliny na podstawie analizy przedstawionych danych. Do zadań 20. i 21. dołączono wykres przedstawiający wyniki pomiarów wilgotności powietrza i aktywności samic komarów atakujących grupę ludzi. W zadaniu 20. należało sformułować hipotezę badawczą dotyczącą aktywności samic komarów potwierdzoną przedstawionymi wynikami badań, a w 21. określić znaczenie pobranej krwi ssaka dla samicy komara oraz podać przykład negatywnego skutku dla człowieka pobierania jego krwi przez komara. W zadaniu 22. należało poprawnie dokończyć zdanie, wybierając odpowiedzi spośród A do D. W zadaniu 23. maturzysta miał opisać, w jaki sposób utrzymywana jest dwuniciowa struktura cząsteczki DNA. Zadanie 24. przedstawiało tabelę z wynikami badań dotyczących materiału genetycznego pewnego wirusa; w tabeli zawarto informacje o rodzaju nukleotydu oraz procentowej zawartości nukleotydu w badanym materiale. Na podstawie analizy przedstawionych wyników badań należało określić rodzaj: a) kwasu nukleinowego (RNA, czy DNA), który jest materiałem genetycznym tego wirusa. b) cząsteczki (jednoniciowa, czy dwuniciowa), którą ma kwas nukleinowy tego wirusa. Każdą z odpowiedzi uzasadnij jednym argumentem. Polecenie 25. wymagało zapoznania się z rysunkiem schematycznym, na którym przedstawiono chromosomy osobnika muszki owocowej. Maturzysta, przyjmując założenia zawarte w tekście i na ilustracji, miał wpisać w odpowiednie miejsca, oznaczone na rysunku kreskami, symbole literowe alleli osobnika o podanym genotypie oraz zapisać wszystkie rodzaje gamet produkowane przez osobnika muszki owocowej o podanym powyżej genotypie. Kolejne 26., zadanie polegało na zaznaczeniu takiego wykresu, który prawidłowo ilustruje zależność między wiekiem matki, a częstotliwością występowania zespołu Downa u noworodków, a zadanie 27. na podaniu kolejności genów A, B, C w chromosomie. Treść zadania 28. brzmiała: „Barwa kwiatów groszku pachnącego (Lathyrus odoratus) jest determinowana przez dwie pary odrębnych genów, które współdziałają (wzajemnie się uzupełniają) w tworzeniu barwy purpurowej. W wyniku krzyżówki dwóch odmian groszku o kwiatach białych (AAbb x aaBB), w pokoleniu F1 otrzymano osobniki tylko o kwiatach purpurowych. Następnie skrzyżowano dwa osobniki z pokolenia F1 i w pokoleniu F2 otrzymano 9 osobników o kwiatach purpurowych i 7 osobników o kwiatach białych.” Należało zapisać odpowiednią krzyżówkę pomiędzy dwoma osobnikami z pokolenia F1 oraz podać wszystkie możliwe genotypy osobników o kwiatach purpurowych występujące w pokoleniu F2. W zadaniu 29. należało zaznaczyć nić DNA spośród odpowiedzi A-D, która zawiera informację potrzebną do syntezy przedstawionego łańcucha aminokwasów, korzystając przy tym z tabeli kodu genetycznego, a w 30. natomiast należało zaznaczyć takie dokończenie zdania spośród A-D, które poprawnie definiuje organizmy transgeniczne. Zadanie 31. wymagało od maturzysty wyjaśnia na podstawie analizy rysunków, dlaczego stosowanie kremów z filtrem UV obniża ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej skóry. Zadanie 32. polegało na podaniu nazwy zależności przedstawionej w zawartym w zadaniu tekście oraz określeniu, do którego rodzaju stosunków między populacjami (antagonistyczne, nieantagonistyczne czy neutralne) należy owa zależność. W zadaniu 33. podano tabelę, w której zamieszczono zakresy tolerancji niektórych bakterii względem pH podłoża, w którym występują. Maturzysta miał podać, która z wymienionych powyżej bakterii jest stenobiontem względem badanego czynnika. Na początku zadania 34. podano informację: „Na korzeniach łubinu w charakterystycznych brodawkach występują symbiotyczne bakterie azotowe z rodzaju Rhizobium.”; należało określić korzyści wynikające z tej formy współżycia dla łubinu oraz bakterii. Zadanie 35. polegało na podaniu dwóch wybranych z podanego tekstu skutki działalności człowieka mające negatywny wpływ na rozmnażanie i rozwój płazów. W zadaniu 36. przedstawiono schemat funkcjonowania jednej ze spalarni odpadów komunalnych i jej wpływ na otoczenia; należało przedstawić swoje stanowisko (za lub przeciw) dotyczące stosowania powyższej metody w Polsce, uzasadniając je dwoma argumentami. Zadanie 37. wymagało od maturzysty podania, w którym z wymienionych w tabeli ekosystemów występuje najgrubsza warstwa ściółki oraz uzasadnienia tej odpowiedzi. Przedostatnie, 38. zadanie, polegało na podaniu dwóch prawdopodobnych przyczyn występowania różnic w czasie rozkładu materii organicznej w ściółce wymienionych w tabeli ekosystemów. W ostatnim, 39. zadaniu należało uporządkować nazwy zwierząt (dinozaury, ssaki owadożerne, trylobity, małpy człekokształtne), wpisując je w odpowiednie miejsca na osi czasu, tak aby odzwierciedlały kolejność pojawiania się tych zwierząt na Ziemi. Arkusz maturalny online Źródło: Marta Kozownicka
Linie ciągłe wyznaczają warunki, w których ustala się równowaga między dwiema fazami. Trzy fazy współistnieją w stanie równowagi jedynie w punkcie potrójnym PP ( p = 6,105 hPa, t = 0,0075°C). Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2004. Na podstawie diagramu fazowego wody uzupełnij poniższe zdania.
Ranking 6 najlepszych aplikacji mobilnych do matury z biologii ( Kategorie: 2007, biologia, CKE, Matura, poziom rozszerzony, wyniki matury Tagi: matura z biologii, wyniki matury z biologii Egzamin maturalny z biologii w 2007 roku odbył się 11 maja. Maturzyści mogli zdawać biologię jako przedmiot obowiązkowy wybrany przez zdającego z listy przedmiotów obowiązkowych lub jako przedmiot dodatkowy. Zdający, wybierając biologię jako przedmiot obowiązkowy mógł wybrać poziom, natomiast w formie dodatkowej egzamin był przeprowadzony tylko na poziomie dodatkowym. W roku 2007 o świadectwo dojrzałości ubiegało się 422 991 osób. Do matury z biologii (biorąc pod uwagę wszystkie formy egzaminu) przystąpiło 112 634 osób. Do egzaminu z biologii na poziomie podstawowym przystąpiło 60 777 osób, na poziomie rozszerzonym zdawało 34 925 osoby. Jako egzamin dodatkowy (tylko na poziomie rozszerzonym) biologię zdawało 16 848 maturzystów. Zdecydowanej większości (98%) maturzystów udało się zdać egzamin na poziomie rozszerzonym. W liceach ogólnokształcących egzamin zdało 98% absolwentów, w technikach – 88%, w liceach profilowanych – 81%. Natomiast co najmniej 30% punktów na egzaminie zdawanym dodatkowo uzyskało 93% zdających. Średnim wynikiem uzyskanym przez maturzystów we wszystkich typach szkół było 60%; absolwenci liceów ogólnokształcących uzyskiwali średnio 61%, liceów profilowanych – 39%, a techników – 41%. Średni wynik egzaminu zdawanego obowiązkowo na poziomie rozszerzonym wyniósł 61%, a dodatkowo – 56%. Źródło: Marta Kozownicka
4 Zadanie 3. (0–5) 3.1. (0–1) Schemat punktowania 1 p. – za poprawne uzupełnienie wszystkich trzech informacji w tabeli. 0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Zadanie 1. (1 pkt) Układ powłokowy Podaj/wymień Tkanka tłuszczowa jest utworzona z komórek gromadzących tłuszcz. Jej główną funkcją jest magazynowanie substratów energetycznych. Występuje w różnych miejscach organizmu, więc spełnia też inne funkcje. Podaj przykład miejsca występowania tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka i funkcję tej tkanki związaną z podaną lokalizacją, inną niż magazynowanie substratów energetycznych. Zadanie 2. (1 pkt) Tkanki roślinne Podaj/wymień Po zakończeniu wzrostu komórki roślinne się różnicują. W trakcie tego procesu jest budowana wtórna ściana komórkowa, w skład której mogą wchodzić różne substancje wpływające na właściwości ściany komórkowej, takie jak kutyna, lignina lub suberyna. Podkreśl nazwy tych tkanek roślinnych, których przystosowanie do pełnionej funkcji polega na obecności ścian komórkowych zbudowanych głównie z ligniny. drewno, korek, kolenchyma, łyko, miazga, sklerenchyma Zadanie 3. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Płynność błony to zdolność lipidów i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy. Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach. Na schemacie przedstawiono model budowy błony komórkowej komórki zwierzęcej. a)Określ, którą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na schemacie zewnętrzną przestrzeń komórki. Odpowiedź uzasadnij. b)Podaj, który ze związków chemicznych budujących błonę komórkową, poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi, powoduje zmniejszenie jej płynności. Zadanie 4. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj/wymień Pozostałe W otoczce jądrowej obecne są pory, jakich nie mają błony innych organelli komórkowych. Przez te niewielkie otwory transportowane są różnego rodzaju substancje z jądra komórkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra. Liczba porów w otoczce jądrowej jest różna w różnych rodzajach komórek i zależy od ich aktywności metabolicznej. a)Podaj po jednym przykładzie substancji, które przenikają z jądra komórkowego do cytoplazmy z cytoplazmy do jądra komórkowego b)Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komórki a zwiększoną liczbą porów w otoczce jej jądra. Zadanie 5. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Metody badawcze i doświadczenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Uczniowie przygotowali pokaz ilustrujący zjawisko osmozy. Trzy woreczki (A, B, C) z tworzywa o własnościach błony półprzepuszczalnej, stanowiące modele komórek, wypełnili roztworami glukozy o stężeniach 1%, 5% oraz 10%. Szczelnie zamknięte woreczki umieścili w zlewce z 5% roztworem glukozy. Zestaw do tego pokazu przedstawiono na rysunku. W odpowiednie miejsca tabeli wpisz określenia opisujące warunki, przebieg pokazu oraz obserwacje. Komórka \ Cecha Roztwór w którym znajduje się komórka Kierunek przepływu wody Objętość komórki A hipertoniczny B do komórki i z komórki C zwiększy się Zadanie 6. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) W inżynierii genetycznej w celu otrzymania określonych substancji, np. białek, najczęściej wprowadza się geny eukariontów do komórek bakteryjnych, których hodowla jest tania, a jednocześnie efektywna, ponieważ otrzymuje się dużo organizmów w niewielkiej objętości. Jednak w niektórych sytuacjach konieczne jest wprowadzanie genów do komórek eukariotycznych, np. przy wytwarzaniu hormonu erytropoetyny (EPO), który jest glikoproteiną powstającą z udziałem struktur Golgiego. a)Wyjaśnij, dlaczego glikoproteina EPO nie może być wytwarzana z wykorzystaniem komórek prokariotycznych. b)Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących erytropoetyny. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe. P/F 1. Erytropoetyna jest wytwarzana w organizmie człowieka przez nerki. 2. Erytropoetyna stymuluje wytwarzanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym. 3. Wysokie ciśnienie parcjalne tlenu we krwi stymuluje wytwarzanie większej ilości EPO. Zadanie 7. (2 pkt) Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na uproszczonym schemacie przedstawiono jeden ze szlaków metabolicznych aminokwasu fenyloalaniny. a)Podaj nazwę choroby genetycznej spowodowanej mutacją genu kodującego enzym E3 oraz określ, na czym polega ta choroba. b)Wyjaśnij, dlaczego osoby z chorobą genetyczną spowodowaną mutacją genu kodującego enzym E3 są nadwrażliwe na promieniowanie UV. Zadanie 8. (1 pkt) Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W tabeli przedstawiono dane dotyczące czasu trwania faz pracy komór serca człowieka przy normalnym oraz przyspieszonym tętnie. Tętno Czas skurczu komór (s) Czas rozkurczu komór 70 0,28 0,58 150 0,25 0,15 Na podstawie: A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 2006. Na podstawie danych z tabeli określ, na czym polega zmiana w pracy komór serca, gdy tętno jest przyspieszone. Zadanie 9. (2 pkt) Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Serce, wyizolowane z organizmu człowieka, np. przeznaczone do transplantacji, nadal kurczy się rytmicznie, jeżeli zostanie umieszczone w odpowiednich warunkach. Odpowiada za to układ bodźcowo-przewodzący, zbudowany ze zmodyfikowanych włókien mięśniowych serca. Na schemacie przedstawiającym budowę serca opisano elementy układu bodźcowo-przewodzącego. a)Zaznacz, który z elementów opisanych na rysunku pełni funkcję nadrzędną w układzie bodźcowo-przewodzącym serca. węzeł zatokowo-przedsionkowy węzeł przedsionkowo-komorowy pęczek przedsionkowo-komorowy b)Wyjaśnij, dlaczego działanie układu bodźcowo-przewodzącego zapewnia pracę serca umieszczonego poza organizmem człowieka. Zadanie 10. (2 pkt) Układ hormonalny Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Informacje do zadania 10. i 11. Przeprowadzono badanie zmian stężenia glukozy i insuliny we krwi zdrowych ludzi. Podano na czczo 20 ochotnikom po 50 g roztworu glukozy i w czasie dwóch godzin dokonywano pomiarów stężenia glukozy oraz insuliny we krwi. W tabeli przedstawiono uśrednione wartości ich stężeń. Czas od podania glukozy [min] 0 15 30 60 90 120 Stężenie glukozy we krwi [mg%] 90 120 135 100 80 75 Stężenie insuliny we krwi [mU/L] 2,9 10,1 12,5 10,5 5,0 2,9 Na podstawie danych z tabeli sporządź liniowy wykres ilustrujący zmiany stężenia glukozy we krwi badanych ludzi w czasie od momentu jej podania. Zadanie 11. (1 pkt) Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Informacje do zadania 10. i 11. Przeprowadzono badanie zmian stężenia glukozy i insuliny we krwi zdrowych ludzi. Podano na czczo 20 ochotnikom po 50 g roztworu glukozy i w czasie dwóch godzin dokonywano pomiarów stężenia glukozy oraz insuliny we krwi. W tabeli przedstawiono uśrednione wartości ich stężeń. Czas od podania glukozy [min] 0 15 30 60 90 120 Stężenie glukozy we krwi [mg%] 90 120 135 100 80 75 Stężenie insuliny we krwi [mU/L] 2,9 10,1 12,5 10,5 5,0 2,9 Wyjaśnij, w jaki sposób insulina powoduje obniżenie stężenia glukozy we krwi. Zadanie 12. (2 pkt) Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Do poradni rodzinnej zgłosił się pacjent, u którego stwierdzono następujące objawy: nadmierną masę ciała, osłabienie, ospałość oraz trudności z termoregulacją. Lekarz, podejrzewając niedoczynność tarczycy, zlecił zbadanie poziomu tyreotropiny (TSH) we krwi pacjenta. Określ, jaki poziom TSH, zbyt wysoki czy zbyt niski w stosunku do normy, może świadczyć o niedoczynności tarczycy. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając sprzężenie zwrotne ujemne. Zadanie 13. (1 pkt) Enzymy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Stała Michaelisa (Km) jest miarą powinowactwa enzymu do substratu – im większe powinowactwo wykazuje enzym, tym mniejsze jest stężenie substratu, przy którym szybkość reakcji jest równa połowie szybkości maksymalnej. W tabeli przedstawiono wartości stałej Michaelisa dla czterech różnych substratów reakcji katalizowanych przez określony enzym. Uszereguj substraty według wzrastającego powinowactwa enzymu do tych substratów, wpisując w tabelę numery 1–4. Substrat Wartość Km (mol/l) Numer A 6,5 x 10-5 B 7,1 x 10-5 C 1,2 x 10-5 D 4,7 x 10-5 Na podstawie: J. Witwicki, W. Ardelt, Elementy enzymologii, Warszawa 1989. Zadanie 14. (1 pkt) Metabolizm - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podczas przemian metabolicznych w komórkach ważną rolę odgrywają związki chemiczne pełniące funkcję przenośników. Każdej z wymienionych reakcji (A–C) przyporządkuj właściwy związek chemiczny (1–4), który w niej uczestniczy. Reakcje chemiczne Związki chemiczne A. redukcja 1. ATP B. fosforylacja 2. ADP C. dehydrogenacja 3. NAD 4. NADH A. ................ B. ................. C. ................ Zadanie 15. (1 pkt) Oddychanie komórkowe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Niektóre bakterie i grzyby uzyskują energię w procesie fermentacji mleczanowej (mlekowej). Pierwszym etapem fermentacji jest glikoliza, w czasie której glukoza jest przekształcana do pirogronianu i zostaje uwolniona energia. W następnym etapie pirogronian jest przekształcany w mleczan. Mleczan jest związkiem szkodliwym dla komórki, natomiast pirogronian to związek kluczowy w przemianach metabolicznych. Na schemacie przedstawiono przebieg fermentacji mleczanowej. Wyjaśnij, jakie znaczenie dla przebiegu fermentacji mleczanowej ma przekształcanie pirogronianu w mleczan podczas tego procesu. Zadanie 16. (1 pkt) Metabolizm - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Przechowywanie warzyw i owoców w odpowiednich warunkach jest gwarancją ich dostępności na rynku z zachowaniem wysokiej jakości. Temperatura to jeden z najważniejszych czynników abiotycznych, które wpływają na długość czasu przechowywania warzyw i owoców. Przechowywanie w chłodniach, w temperaturze 1 – 6 °C, zapobiega rozwojowi bakterii będących przyczyną psucia się warzyw i owoców, a także ogranicza ubytki ich biomasy. Wyjaśnij, dlaczego niska temperatura ogranicza ubytki masy przechowywanych warzyw i owoców. Zadanie 17. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Plastydy są organellami występującymi w komórkach roślinnych. Formą wyjściową dla wszystkich rodzajów plastydów są proplastydy, charakterystyczne dla komórek merystematycznych. Na schemacie przedstawiono rodzaje plastydów oraz możliwości ich przekształcania się. a)Podaj, jaką funkcję pełnią leukoplasty w komórce roślinnej. b)Korzystając ze schematu, wyjaśnij, dlaczego bulwy ziemniaków wystawione na działanie światła zielenieją po pewnym czasie. Zadanie 18. (3 pkt) Tkanki roślinne Podaj/wymień Na rysunku przedstawiono fragment budowy anatomicznej korzenia. a)Podaj nazwy oraz funkcje tkanek oznaczonych na rysunku literami A i B. Nazwa tkanki Funkcja tkanki A B b)Spośród cech budowy korzenia widocznych na rysunku podaj jedną, która świadczy o tym, że zilustrowano na nim budowę pierwotną tego organu. Zadanie 19. (2 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Fotosynteza Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Uczniowie przygotowali do doświadczenia dwa zestawy (A i B) przedstawione na rysunku. Zlewkę i probówki w zestawie A napełnili odstaną wodą wodociągową, natomiast zlewkę i probówki w zestawie B – odstaną wodą wodociągową, w której rozpuścili niewielką ilość wodorowęglanu potasu (KHCO3). Oba zestawy umieścili obok siebie, w tej samej odległości od źródła światła. Po pewnym czasie stwierdzili, że proces fotosyntezy przebiegał intensywniej w roślinach z zestawu B niż w roślinach umieszczonych w zestawie A. a)Podaj parametr, za pomocą którego można określić intensywność fotosyntezy w tym doświadczeniu. b)Wyjaśnij, dlaczego w roślinach z zestawu B fotosynteza przebiegała intensywniej. Zadanie 21. (2 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Fizjologia roślin Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Do doświadczenia, którego celem było zbadanie roli liścieni we wzroście i rozwoju rośliny, użyto 30 skiełkowanych nasion fasoli (siewek posiadających kilkumilimetrowy korzeń), umieszczonych w odrębnych naczyniach z wodą wodociągową. Siewki podzielono na trzy zestawy (I–III) po 10 sztuk: I – siewki, którym pozostawiono oba liścienie, II – siewki, którym usunięto jeden liścień, III – siewki, którym usunięto oba liścienie. Wszystkie zestawy umieszczono w jednakowych warunkach temperatury i oświetlenia. Podczas doświadczenia obserwowano rozwój roślin, a po tygodniu zmierzono długość ich liści, łodyg i korzeni. Na rysunku przedstawiono przebieg i wyniki doświadczenia. a)Określ, który zestaw jest w doświadczeniu próbą kontrolną. Odpowiedź uzasadnij. b)Sformułuj wniosek uwzględniający funkcję liścieni we wzroście i rozwoju siewki. Zadanie 22. (1 pkt) Zwierzęta - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij U zwierząt obojnaczych (hermafrodytycznych), np. dżdżownicy lub ślimaka winniczka, podczas rozmnażania płciowego dwa osobniki łączą się ze sobą, żeby przekazać sobie wzajemnie nasienie. Podaj nazwę opisanego procesu i wyjaśnij, dlaczego wymiana gamet pomiędzy osobnikami obojnaczymi jest korzystna. Zadanie 24. (3 pkt) Kręgowce Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W wymianie gazowej u płazów istotne znaczenie ma skóra. U większości gatunków tą drogą odbywa się 30 – 50% całkowitej wymiany gazowej. Istnieją nawet gatunki nieposiadające płuc, np. rodzina salamander bezpłucnych (Plethodontidae). Przedstawiciele tej rodziny mają niewielkie rozmiary – najczęściej kilka centymetrów długości, największe osiągają niewiele ponad 20 cm. a)Na przykładzie dwóch cech budowy skóry płazów wykaż jej przystosowanie do wymiany gazowej. b)Wyjaśnij związek niewielkich rozmiarów ciała salamander bezpłucnych ze sposobem wymiany gazowej u tych płazów. Zadanie 25. (1 pkt) Kręgowce Układ wydalniczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W tabeli przedstawiono rodzaje oraz procentowy udział związków azotowych, wydalanych przez trzy gatunki kręgowców (A, B i C), które żyją w różnych środowiskach. Gatunek kręgowca Wydalane związki azotowej przemiany materii (w %) amoniak mocznik kwas moczowy A 96 2,5 1,5 B 21 75 4 C 1,5 3,5 95 Określ, który gatunek kręgowca (A, B czy C) żyje w środowisku słodkowodnym. Uzasadnij odpowiedź, wykazując związek wydalanych produktów azotowej przemiany materii ze środowiskiem życia. Zadanie 26. (1 pkt) Grzyby Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na rysunku przedstawiono (w sposób uproszczony) strzępki dwóch odmiennych płciowo, haploidalnych grzybni pieczarki biorących udział w procesie płciowym (somatogamii). Zaznacz rysunek przedstawiający grzybnię, z której są zbudowane owocniki tej pieczarki. Zadanie 27. (1 pkt) Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Przeczytaj uważnie poniższą informację. „Wi-fi z laptopa zmienia kod genetyczny plemników”. Do takich wniosków doszli badacze, którzy zaobserwowali wpływ promieniowania elektromagnetycznego z laptopa na męską spermę – donosi „Daily Telegraph”. Źródło: Wyjaśnij, dlaczego podkreślone sformułowanie zostało błędnie użyte. Zadanie 28. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj/wymień Efekt dziedziczenia zmutowanego allelu powodującego defekt organizmu zależy od tego, czy allel ten jest dominujący, czy – recesywny. Na schematach przedstawiono dwa modele dziedziczenia (I i II) autosomalnej cechy jednogenowej. W obu rodowodach w pokoleniu F1 nie zaznaczono osób chorych. a)Uzupełnij tabelę, wpisując oznaczenia cyfrowe zdrowych osób z pokolenia F1. Fenotyp Model dziedziczenia I Model dziedziczenia II zdrowy b)Określ prawdopodobieństwo (w %) wystąpienia choroby u kolejnego dziecka w pokoleniu F1, w obu zilustrowanych przypadkach. Model dziedziczenia I Model dziedziczenia II Zadanie 29. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Dystrofia mięśniowa typu Duchenne’a jest chorobą genetyczną uwarunkowaną allelem recesywnym, sprzężonym z płcią. Na schemacie przedstawiono rodowód ilustrujący dziedziczenie dystrofii mięśniowej w pewnej rodzinie. a)Wymień numery wszystkich osób, które na pewno są nosicielami dystrofii mięśniowej Duchenne’a. b)Uzasadnij, dlaczego rodzice oznaczeni numerami 6 i 7 mogą mieć pewność, że ich córka nie będzie chora na dystrofię mięśniową. Zadanie 30. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj/wymień Barwa tłuszczu u królików zależy od jednej pary alleli oraz od rodzaju pokarmu. Osobniki heterozygotyczne oraz homozygoty dominujące mają enzym rozkładający ksantofil (barwnik będący przyczyną żółtego zabarwienia tłuszczu). U homozygot recesywnych ten enzym jest nieaktywny, ale karmienie paszą pozbawioną ksantofilu powoduje, że ich tłuszcz jest biały. Skrzyżowano parę królików heterozygotycznych pod względem genu warunkującego barwę tłuszczu i otrzymano potomstwo o różnym zabarwieniu tłuszczu. Określ procentowy udział fenotypów (barwa tłuszczu) wśród potomstwa tej pary królików w zależności od rodzaju otrzymywanej paszy. Procentowy udział fenotypów (tłuszcz biały i żółty) wśród potomstwa karmionego paszą zawierającą ksantofil bez ksantofilu Zadanie 31. (2 pkt) Ekologia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Modraszek arion składa jaja na kwiatach różnych gatunków macierzanki. Z jaja po kilku dniach wylęga się gąsienica, która żywi się macierzanką, przechodzi linienia, rosnąc jednak niewiele. Po pewnym czasie gąsienica opuszcza roślinę; musi jednak w ciągu doby zostać znaleziona przez robotnicę mrówki wścieklicy. Gdy dojdzie do takiego kontaktu, gąsienica wydziela słodki płyn, spijany przez mrówkę, która następnie transportuje gąsienicę do mrowiska. Wewnątrz kolonii gąsienica modraszka przestaje wydzielać słodki płyn i zaczyna odżywiać się larwami mrówek. W ciągu 10 miesięcy życia w mrowisku, zanim przeobrazi się w poczwarkę, zjada nawet 300 larw. Na podstawie: M. Selezniew Modraszek arion. a)Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Opisana zależność między larwami modraszka ariona i larwami mrówki wścieklicy to drapieżnictwo. komensalizm. konkurencja. mutualizm. b)Wymień poziomy troficzne, do których należy larwa modraszka ariona w kolejnych etapach rozwoju. Zadanie 32. (1 pkt) Ekologia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) W skład ekosystemu jeziora wchodzą między innymi populacje trzech gatunków rybożernych ptaków: czapli siwej, kormorana czarnego i rybołowa. Czapla czatuje na swoje ofiary przy brzegu, kormoran nurkuje i łapie je pod wodą, natomiast rybołów chwyta z powietrza ryby pływające przy powierzchni wody. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Konkurencja o pokarm między czaplami, kormoranami i rybołowami jest niewielka, ponieważ łańcuchy pokarmowe, do których należą te gatunki, nie mają wspólnych ogniw. nisze ekologiczne tych gatunków tylko nieznacznie się pokrywają. przedstawione gatunki ptaków są konsumentami różnych rzędów. przedstawione gatunki reprezentują różne poziomy troficzne. Zadanie 33. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Przykładem występowania mechanizmów izolacji rozrodczej prezygotycznej są dwa gatunki szałwii o pokrywających się zasięgach, występujące w południowej Kalifornii: kwitnąca wczesną wiosną Salvia mellifera oraz kwitnąca na przełomie wiosny i lata Salvia apiana. Oba te gatunki różnią się budową kwiatów, które są zapylane przez różne gatunki pszczół. Na płatkach S. mellifera mogą siadać tylko małe pszczoły, gdyż duże się na nich nie mieszczą. Większe płatki i dłuższe pręciki szałwii S. apiana umożliwiają jej zapylanie przez duże pszczoły innego gatunku. Jeśli na kwiatach S. apiana usiądzie mała pszczoła, to do zapylenia nie dojdzie, gdyż jej ciało nie ociera się o pylniki. Na podstawie: E. Solomon, L. Berg, D. Martin, C. Villee, Biologia, Warszawa 2000. a)Na podstawie tekstu określ, na czym polega izolacja prezygotyczna. b)Zaznacz dwa rodzaje izolacji prezygotycznej występujące w przypadku opisanych gatunków szałwii. geograficzna mechaniczna sezonowa siedliskowa Zadanie 34. (2 pkt) Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Gdyby nie naturalny efekt cieplarniany, za którego powstanie odpowiadają głównie para wodna i dwutlenek węgla, to średnia temperatura na Ziemi wynosiłaby około –18 °C. Jednak w ostatnich latach zaobserwowano zwiększanie efektu cieplarnianego, spowodowane stałym wzrostem stężenia gazów cieplarnianych, pochodzących z antropogenicznych źródeł emisji. a)Podaj przykład gazu cieplarnianego, innego niż podane w tekście. b)Wyjaśnij, w jaki sposób zwiększona emisja gazów cieplarnianych przyczynia się do zwiększenia efektu cieplarnianego. Zadanie 35. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Przykładami pośrednich dowodów ewolucji, których dostarcza anatomia porównawcza, są narządy homologiczne i analogiczne występujące u różnych grup organizmów. Zaznacz dwie pary narządów, które są narządami homologicznymi. listek mchu płonnika, liść tulipana liść pułapkowy rosiczki, płatek róży oko karpia, oko człowieka odnóże grzebiące owada turkucia, przednia kończyna kreta skrzydło motyla, skrzydło nietoperza Zadanie 36. (3 pkt) Inżynieria i badania genetyczne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Skrobia ziemniaczana jest stosowana na szeroką skalę w przemyśle papierniczym i włókienniczym, ale aby móc ją wykorzystać, należy ze skrobi usunąć amylozę. Ten proces wymaga dużych ilości energii i wody, jest więc kosztowny, jednak uzyskane produkty są jakościowo lepsze i trwalsze. Jednym z osiągnięć biotechnologii jest zmodyfikowany genetycznie ziemniak, zwany amflorą, do którego wprowadzono jedynie dodatkową kopię jego własnego genu, co spowodowało zahamowanie ekspresji białka GBSS, odpowiedzialnego za biosyntezę amylozy – dlatego jego skrobia składa się wyłącznie z amylopektyny. Amflora została dopuszczona przez Komisję Europejską do uprawy w krajach Europy jedynie dla celów przemysłowych. Rolnicy, którzy uprawiają amflorę, są zobowiązani do przestrzegania wielu zasad, do zbioru plonów przed wyprodukowaniem nasion przez rośliny oraz zapobiegania pozostawianiu bulw ziemniaków na polu po zbiorach. Na podstawie: GMO dla opornych, Wiedza i Życie, wrzesień 2010. a)Określ, czy ziemniak amflora jest organizmem transgenicznym. Odpowiedź uzasadnij. b)Wyjaśnij, dlaczego rolnicy są zobowiązani do zbierania z uprawy bulw amflory przed wyprodukowaniem nasion. c)Biorąc pod uwagę możliwe skutki dla środowiska przyrodniczego, podaj jeden argument „za” uprawą amflory.
Arkusz maturalny: biologia rozszerzona Rok: 2021. Arkusz PDF i odpowiedzi: Matura biologia – czerwiec 2021 – poziom rozszerzony Matura biologia 2007 Matura
Zadanie 1. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Ściana komórkowa u roślin lądowych to struktura zbudowana głównie z celulozy – substancji o dużej wytrzymałości na rozciąganie i stanowiącej włóknisty szkielet ściany, a także z pektyn i hemicelulozy – wypełniających ten szkielet. a)Wykaż związek między budową ściany komórkowej a funkcją, jaką ta ściana pełni w komórce. b)Spośród wymienionych nazw wybierz i podkreśl wszystkie odnoszące się do organizmów, których komórki mają ścianę komórkową. brunatnice skorupiaki podstawczaki orzęski bakterie Gram-ujemne Zadanie 2. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Umieszczenie żywej komórki w roztworze hipotonicznym skutkuje stopniowym napływem do jej wnętrza wody, co powoduje zwiększanie się objętości komórki i w efekcie może prowadzić do jej pęknięcia. a)Podaj, jakich komórek – roślinnych czy zwierzęcych – dotyczy ten opis. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do zjawiska zachodzącego w tych komórkach i do ich budowy. b)Określ konsekwencje umieszczenia komórki roślinnej w roztworze hipertonicznym. Zadanie 4. (2 pkt) Metabolizm - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Mocznik wydalany przez wiele zwierząt lądowych (a także – przez człowieka) powstaje w cyklu mocznikowym. Poniżej zapisano sumaryczne równanie reakcji tego cyklu. CO2 + NH3+ 3ATP + kwas asparaginowy + 2H2O → CO(NH2)2 + 2ADP + 2Pi + AMP + PPi + kwas fumarowy Na podstawie: M. Popielarska, R. Konieczny, G. Góralski, Słownik szkolny. Biologia, Kraków 2008. a)Określ, czy cykl mocznikowy jest przykładem anabolizmu, czy – katabolizmu. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do jednej z cech tej klasy reakcji. b)Podaj znaczenie syntezy mocznika dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Zadanie 5. (2 pkt) Enzymy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Enzymy mogą być regulowane za pośrednictwem efektorów, które przyłączają się do enzymu w innym miejscu niż centrum aktywne – w tzw. centrum allosterycznym. Ta regulacja może polegać na hamowaniu lub aktywowaniu enzymów. W szlaku metabolicznym aktywność enzymów allosterycznych jest często regulowana przez końcowe produkty tego szlaku. Na schemacie przedstawiono sposób regulacji allosterycznej enzymu katalizującego pierwszy etap szlaku metabolicznego, składającego się łącznie z trzech różnych reakcji enzymatycznych. Końcowy produkt jest efektorem pierwszego enzymu szlaku. a)Określ, czy efektor, którego działanie zilustrowano na schemacie, ma charakter aktywatora, czy – inhibitora. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając zmiany struktury przestrzennej tego enzymu. b)Wyjaśnij, w jaki sposób nadmiar produktu końcowego wpłynie w opisanym przypadku na łańcuch katalizowanych reakcji. Zadanie 6. (3 pkt) Fotosynteza Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Na schemacie A przedstawiono przebieg jednej z faz fotosyntezy – fazę niezależną od światła (cykl Calvina-Bensona), w której zachodzi asymilacja dwutlenku węgla. W cyklu tym zostają zużyte produkty fazy fotosyntezy zależnej od światła – ATP i NADPH + H+, tzw. siła asymilacyjna. Poszczególne etapy cyklu Calvina-Bensona zaznaczono cyframi 1–3. Na schemacie B przedstawiono wynik doświadczenia, w którym w komórkach glonu z rodzaju Chlorella badano zmiany stężenia kwasu 3-fosfoglicerynowego (PGA) oraz rybulozo-1,5-bisfosforanu (RuBP), jakie zachodzą podczas tego cyklu na świetle i w ciemności. a)Podaj nazwy etapów cyklu Calvina-Bensona oznaczonych na schemacie A cyframi 1–3 oraz określ lokalizację tego cyklu w chloroplaście. Etapy cyklu Calvina-Bensona: Lokalizacja tego cyklu w chloroplaście: b)Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego w ciemności ilość RuBP spada praktycznie do zera, a ilość PGA gwałtownie rośnie i utrzymuje się na wysokim poziomie. Zadanie 7. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Oddychanie komórkowe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na rysunku przedstawiono budowę mitochondrium. a)Wybranym elementom budowy mitochondrium (A–C) przyporządkuj po jednym z procesów (1–4), jakie w nich zachodzą. Wpisz odpowiednie numery w wyznaczone miejsca. Elementy budowy mitochondrium grzebień mitochondrialny macierz mitochondrialna rybosomy Procesy glikoliza łańcuch oddechowy cykl kwasu cytrynowego synteza białka A. B. C. b)Wybierz z poniższych (A–D) i zaznacz etap oddychania tlenowego, w którym powstaje najwięcej cząsteczek ATP w przeliczeniu na jedną cząsteczkę utlenionej glukozy. glikoliza powstawanie acetylo-CoA (reakcja pomostowa) cykl kwasu cytrynowego (cykl Krebsa) łańcuch transportu elektronów (łańcuch oddechowy) Zadanie 8. (2 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Chwasty konkurują z roślinami uprawnymi o zasoby środowiska – światło, wodę i związki mineralne. Niektóre gatunki chwastów mogą również oddziaływać na określone gatunki roślin uprawnych przez wydzielanie specyficznych związków czynnych biologicznie, zwanych allelopatinami. Efekt działania tych substancji może być szkodliwy lub korzystny – występuje wówczas allelopatia ujemna lub dodatnia. Uczniowie przygotowali dwa zestawy doświadczalne – każdy składał się z 10 doniczek z ziemią ogrodową, a w każdej z nich wysiano po 10 nasion grochu jadalnego. Zestawy umieścili w tych samych warunkach oświetlenia i temperatury, a ziemię w doniczkach podlewali: w zestawie nr 1 – wodą wodociągową, w której przez trzy dni moczone były świeże kłącza perzu, w zestawie nr 2 – wodą wodociągową. Począwszy od trzeciego dnia co drugi dzień uczniowie sprawdzali, ile nasion grochu wykiełkowało w każdej doniczce w danym zestawie. Wyniki doświadczenia przedstawili w tabeli. Dzień obserwacji Łączna liczba nasion grochu jadalnego, które wykiełkowały w zestawie nr 1 nr 2 3 22 52 5 42 74 7 71 88 9 88 89 a)Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia. b)Sformułuj wniosek na podstawie wyników doświadczenia. Zadanie 9. (3 pkt) Ekologia Podaj/wymień Podczas rozkładu materii organicznej w glebie tworzy się amoniak, który jest stosunkowo lotną substancją. Związek ten może pozostać w glebie związany w postaci soli amonowych, może także być utleniony w procesie nitryfikacji. Ten proces przeprowadzają (w dwóch etapach) chemoautotroficzne bakterie glebowe z rodzaju Nitrosomonas i Nitrobacter w obecności tlenu. Bakterie z obu rodzajów występują w glebie zawsze razem, w związku zwanym parabiozą. Dzięki temu w glebie nie nagromadzają się związki azotowe powstałe w pierwszym etapie nitryfikacji. Poniżej zapisano reakcje obu etapów tego procesu. I etap przeprowadzany przez bakterie z rodzaju Nitrosomonas: 2NH+4 + 3O2 → 2NO-2 + 4H+ + 2H2O + energia II etap przeprowadzany przez bakterie z rodzaju Nitrobacter: 2NO-2 + O2 → 2NO-3 + energia a)Określ, jakie znaczenie ma ten proces dla bakterii nitryfikacyjnych, a jakie – dla roślin rosnących na glebach, w których te bakterie żyją. Dla bakterii: Dla roślin: b)Podaj, jaki poziom troficzny zajmują bakterie nitryfikacyjne w ekosystemie. Zadanie 10. (2 pkt) Nasienne Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Każdemu z wymienionych elementów budowy roślin okrytonasiennych związanych z rozmnażaniem (A–D) przyporządkuj jego opis wybrany spośród 1.–5. Wpisz odpowiednie numery w wyznaczone miejsca. Element budowy łagiewka pyłkowa nasienie kwiat zalążek Opis elementu budowy Struktura, w ośrodku której rozwija się gametofit żeński. U większości gatunków zawiera zarówno pręciki, jak i owocolistki. Organ powstający ze ściany zalążni po procesie zapłodnienia. Silnie wydłużona struktura, której funkcją jest transport jąder plemnikowych. Organ o charakterze przetrwalnikowym zawierający zarodek i materiały zapasowe. A. B. C. D. Zadanie 11. (2 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Fizjologia roślin Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W tabeli zamieszczono wyniki badania, w którym określano wpływ czynników środowiska na zawartość wody w roślinie. Podczas badania mierzono ilość wody pobieranej i wytranspirowanej przez roślinę. Badanie przeprowadzono w lecie, w ciągu doby, a uzyskane wyniki zapisywano co cztery godziny. Godzina pomiaru Ilość pobranej wody [g] w ciągu 4 godzin Ilość wyparowanej wody [g] w ciągu 4 godzin 04:00 6 1 08:00 6 8 12:00 14 20 16:00 22 29 20:00 13 10 24:00 8 3 Na podstawie: Sands, Problems in Plant Physiology, John Murray, London 1988. a)Wymień dwa czynniki środowiskowe, które mają wpływ na intensywność transpiracji. b)Na podstawie wyników badania podaj zakres godzin, w których liście rośliny miały najmniejszy turgor. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do bilansu wodnego rośliny. Zadanie 12. (1 pkt) Fizjologia roślin Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące reakcji wzrostowych roślin są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. Tropizmy to ruchy wzrostowe organów roślinnych zachodzące wskutek działania zewnętrznych bodźców, niezależnie od ich kierunku. P F 2. W reakcjach tropicznych nierównomierny wzrost części organu następuje na skutek asymetrycznego rozmieszczenia w nim auksyn. P F 3. Organy wykazują różną wrażliwość na stężenie auksyny – to samo stężenie auksyny, które hamuje wzrost korzenia, działa stymulująco na wzrost pędu. P F Zadanie 13. (2 pkt) Stawonogi Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Turkuć podjadek (Gryllotalpa gryllotalpa) jest owadem z rzędu prostoskrzydłych. Ryje w ziemi korytarze, którymi dociera do podziemnych części rośliny, będących jego głównym pokarmem. Na rysunku przedstawiono stadia rozwojowe turkucia podjadka. a)Określ, jaki rodzaj przeobrażenia występuje w rozwoju turkucia podjadka. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do tych cech jego larw, które są widoczne na rysunku. b)Wykaż związek budowy pierwszej pary odnóży krocznych tego owada z trybem jego życia. Zadanie 14. (2 pkt) Genetyka - pozostałe Paprotniki Płazińce Podaj i uzasadnij/wyjaśnij U zwierząt bezkręgowych dość często spotyka się obojnactwo (hermafrodytyzm) – zjawisko występowania w ciele jednego osobnika jednocześnie żeńskich i męskich gruczołów rozrodczych. Obojnactwo szczególnie często występuje u bezkręgowców będących pasożytami wewnętrznymi. U zwierząt hermafrodytycznych najczęściej zachodzi zapłodnienie krzyżowe, rzadziej – samozapłodnienie (np. u tasiemca). Obupłciowość bardzo często występuje też u roślin, np. gametofity większości paproci mają zarówno plemnie, jak i rodnie. Określ, czy potomstwo podanych poniżej organizmów powstałe w wyniku samozapłodnienia będzie zróżnicowane genetycznie. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do procesu powstawania gamet u tych gatunków. Potomstwo tasiemca uzbrojonego: Potomstwo paproci narecznicy samczej: Zadanie 15. (1 pkt) Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Sen zimowy zwierząt to zjawisko fizjologiczne związane z koniecznością przetrwania zimy, a polegające na bardzo silnym obniżeniu przemiany materii. Spowolnione są wtedy procesy życiowe – spada temperatura ciała i obniża się zużycie tlenu. Zwierzęta żyją kosztem tłuszczu odłożonego w lecie. Występuje znaczna regresja tarczycy i nadnerczy. Na podstawie: Leksykon biologiczny, pod red. C. Jury i H. Krzanowskiej, Warszawa 1992. Wykaż związek między funkcją wewnątrzwydzielniczą tarczycy a przerwaniem snu zimowego organizmu stałocieplnego. W odpowiedzi uwzględnij nazwę hormonu wydzielanego przez tarczycę. Zadanie 16. (3 pkt) Kręgowce Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na rysunku przedstawiono budowę skóry płazów, która u tych zwierząt pełni istotną funkcję w wymianie gazowej. a)Na podstawie informacji przedstawionych na rysunku oceń, czy poniższe zdania opisujące budowę skóry płazów są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Skórę płazów okrywa nabłonek jednowarstwowy. P F 2. Pory występujące w skórze płazów są ujściami gruczołów śluzowych. P F 3. Gruczoły śluzowe są wytworami naskórka. P F b)Wyjaśnij, w jaki sposób występujące w skórze płazów liczne gruczoły śluzowe i liczne naczynia krwionośne umożliwiają płazom sprawną wymianę gazową. Gruczoły śluzowe: Naczynia krwionośne: Zadanie 17. (1 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Jeżeli uwzględni się rytmikę dobową aktywności ruchowej, zwierzęta dzieli się na dwa zasadnicze typy: zwierzęta dzienne i nocne. Wykonano eksperyment, w którym badano dobowy rozkład aktywności lokomotorycznej karaczana amerykańskiego (Periplaneta americana), w warunkach cyklu (fotoperiodu) składającego z 12 godzin światła i 12 godzin ciemności. Wyniki eksperymentu zilustrowano na wykresie. Sformułuj problem badawczy tego eksperymentu. Zadanie 18. (1 pkt) Układ kostny i mięśniowy Choroby człowieka Podaj/wymień Ta przewlekła choroba kości polega na zaniku beleczek kostnych w wyniku zaburzenia procesów mineralizacji i demineralizacji w tkance kostnej. Prowadzi do zmniejszenia gęstości kości. Występuje głównie u kobiet po menopauzie, u których jedną z przyczyn tej choroby są zaburzenia hormonalne, obniżenie poziomu estrogenów. Na podstawie: M. Popielarska, R. Konieczny, G. Góralski, Słownik szkolny. Biologia, Kraków 2008. Podaj nazwę choroby opisanej w tekście i przykład jej skutku występującego u człowieka najczęściej. Nazwa choroby: Skutek: Zadanie 19. (2 pkt) Tkanki zwierzęce Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Na zdjęciach A i B przedstawiono dwie różne tkanki łączne występujące w organizmie człowieka. a)Rozpoznaj tkanki przedstawione na zdjęciach A i B – podaj ich nazwy. A. B. b)Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące porównania tkanek oporowych są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Tkanka kostna jest zbudowana z komórek martwych, a tkanka chrzęstna – z komórek żywych. P F 2. Tkanka chrzęstna jest silnie ukrwiona, natomiast w tkance kostnej nie występują naczynia krwionośne. P F 3. Komórki tkanki kostnej są połączone ze sobą wypustkami, a komórki tkanki chrzęstnej nie mają takich wypustek. P F Zadanie 20. (2 pkt) Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W trawieniu białka w przewodzie pokarmowym biorą udział proteazy żołądkowe, trzustkowe i jelitowe. Hydrolizują one wiązania peptydowe. Wydzielane są do światła przewodu pokarmowego w formie proenzymów. a)Uzasadnij, że wydzielanie pepsyny w postaci pepsynogenu ma znaczenie ochronne dla żołądka. b)Określ, w jaki sposób pepsynogen jest aktywowany w żołądku do pepsyny. Zadanie 21. (3 pkt) Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Na schemacie przedstawiono budowę serca człowieka i kierunek przepływu krwi. a)Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przepływu krwi przez serce człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Lewa komora serca wtłacza krew do małego obiegu krwi. P F 2. Naczynia dużego obiegu krwi stawiają większy opór hydrodynamiczny dla krwi wypływającej z serca niż naczynia małego obiegu. P F 3. Prawa i lewa komora serca w ciągu jednej minuty w przybliżeniu pompują tę samą objętość krwi. P F b)W poniższej tabeli opisz naczynia krwionośne oznaczone na rysunku literami A–C. Naczynie Nazwa naczynia krwionośnego Rodzaj płynącej w naczyniu krwi(odtlenowana / utlenowana) A. B. C. c)Podaj funkcję, jaką w sercu pełnią zastawki półksiężycowate. Zadanie 22. (1 pkt) Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Uporządkuj etapy odpowiedzi humoralnej w kolejności ich zachodzenia – wpisz w tabelę numery 2–5. Etapy Kolejność Komórki plazmatyczne produkują przeciwciała, tworzące kompleksy z antygenami na powierzchni patogenu. Limfocyty T rozpoznają kompleksy antygenów patogenu prezentowane na powierzchni makrofagów i wydzielają cytokiny. Makrofagi fagocytują patogen, a następnie prezentują na swej powierzchni jego antygeny. 1 Cytokiny i antygeny aktywują kompetentne limfocyty B, które powiększają się i dzielą mitotycznie, w wyniku czego tworzą komórki plazmatyczne i komórki pamięci. Komórki pamięci utrzymują się w organizmie po pierwotnym kontakcie z antygenem i sprawiają, że wtórna odpowiedź immunologiczna na ten sam antygen jest szybsza i silniejsza. Zadanie 24. (2 pkt) Układ hormonalny Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Osmolalność opisuje liczbę moli substancji osmotycznie czynnych rozpuszczonych w 1 litrze rozpuszczalnika (wody). W utrzymaniu równowagi wodno-jonowej organizmu bierze udział ADH – hormon antydiuretyczny (wazopresyna). a)Podaj nazwę gruczołu wydzielania wewnętrznego, w którym magazynowany jest ADH. b)Wyjaśnij, na czym polega rola ADH w utrzymaniu stałej osmolalności osocza. Zadanie 25. (2 pkt) Genetyka - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Pod wpływem ogrzewania struktura podwójnej helisy DNA ulega zniszczeniu i rozpada się na pojedyncze nici. Temperatura, w której dochodzi do utraty połowy helikalnej struktury tej cząsteczki, nazywana jest temperaturą denaturacji cząsteczki DNA. Wartość tej temperatury jest zależna od składu nukleotydów budujących cząsteczkę DNA. Denaturacja jest procesem odwracalnym (renaturacja). a)Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Wartość temperatury denaturacji będzie najwyższa w przypadku fragmentu cząsteczki DNA, którego jedna z nici (1.– 4.) zawiera następującą sekwencję zasad: TGA GAT CAT GAT CCC GGA GAT TTA AAT CGA TTC GTA TAC CCT ATC GAT b)Wyjaśnij, dlaczego wartość temperatury denaturacji cząsteczki DNA jest zależna od jej składu nukleotydowego. Zadanie 26. (2 pkt) Ekspresja informacji genetycznej Podaj/wymień Wśród zasad azotowych wchodzących w skład fragmentu nici DNA kodującej (nieulegającej transkrypcji), tymina stanowi 35%, guanina – 15%, a cytozyna – 20%. Podaj udział procentowy wszystkich zasad azotowych wchodzących w skład: nici matrycowej tego fragmentu DNA pre-mRNA powstałego w wyniku transkrypcji tego fragmentu DNA. Zadanie 27. (3 pkt) Dziedziczenie Podaj/wymień Pozostałe U bydła brak rogów dominuje zupełnie nad ich występowaniem. Bezrożnego buhaja skrzyżowano z trzema krowami. Potomstwo urodzone przez: rogatą krowę nr 1. – było rogate, bezrożną krowę nr 2. – było rogate, bezrożną krowę nr 3. – było bezrożne. a)Podaj genotyp buhaja i wszystkie możliwe genotypy krów: 1., 2. i 3., przy czym allel warunkujący bezrożność oznacz literą B. Genotyp buhaja: Możliwe genotypy krów: b)Zapisz krzyżówkę genetyczną (szachownicę Punnetta) i na jej podstawie określ stosunek liczbowy genotypów i fenotypów potomstwa bezrożnego buhaja i krowy nr 2. Stosunek liczbowy genotypów potomstwa: Stosunek liczbowy fenotypów potomstwa: Zadanie 28. (1 pkt) Choroby człowieka Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Dystrofia mięśniowa Duchenne’a jest nieuleczalną chorobą genetyczną objawiającą się nieodwracalnym zanikiem mięśni. Pierwsze objawy występują w wieku 3 do 8 lat, a w wieku 12 lat większość chorych nie jest już w stanie samodzielnie chodzić. Średni okres przeżycia wynosi w USA 28 lat, a śmierć następuje najczęściej w wyniku niewydolności oddechowej lub niewydolności krążenia. Ze względu na sposób dziedziczenia tej choroby zapadają na nią niemal wyłącznie chłopcy z częstością 1 na 3500 urodzeń. Istnieją pojedyncze przypadki wystąpienia tej choroby u dziewczynek z zespołem Turnera (jeden chromosom X). Wyjaśnij, dlaczego na tę chorobę zapadają prawie wyłącznie chłopcy. W odpowiedzi weź pod uwagę genotypy chorych chłopców oraz ich rodziców. Zadanie 29. (1 pkt) Inżynieria i badania genetyczne Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Uporządkuj etapy procesu prowadzącego do otrzymania transgenicznej kukurydzy wytwarzającej prowitaminę A. Wpisz w tabelę numery 2–6. Etapy procesu Kolejność Gen kodujący prowitaminę A wstawiono do plazmidu bakterii. Plazmid przecięto enzymami restrykcyjnymi. Z komórki bakterii Agrobacterium tumefaciens wyizolowano plazmid. 1 Wyhodowano kukurydzę, która syntetyzuje prowitaminę A. Zmodyfikowany plazmid wprowadzono do komórki bakterii. Zainfekowano tkanki kukurydzy transgenicznymi bakteriami. Zadanie 30. (1 pkt) Inżynieria i badania genetyczne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Pod koniec XX wieku zaczęto stosować badania DNA dla potrzeb sądownictwa. Gdy w próbce jest zbyt mało DNA jądrowego, lub gdy jest on mocno zniszczony, bierze się pod uwagę DNA mitochondrialny – mtDNA, który występuje w komórkach w większej liczbie kopii niż jądrowy. Zygota człowieka otrzymuje ok. 100 tys. cząsteczek mtDNA, które znajdowały się w mitochondriach oocytu. Mitochondria obecne w plemniku, zawierające po ok. 100 kopii mtDNA, po zapłodnieniu degenerują wraz z ich zawartością, w wyniku niepoznanego dotąd dobrze mechanizmu. Na podstawie: K. Gawęda-Walerych, Zastosowanie analizy mitochondrialnego DNA w badaniach kryminalistycznych, Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego mtDNA, w przeciwieństwie do DNA jądrowego, nie może być wykorzystywany do ustalania ojcostwa. Zadanie 31. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Wszechstronne badania wykorzystujące zarówno dane paleontologiczne, jak i dane o sekwencjach DNA wykazały, że niektóre tradycyjnie uznawane grupy taksonomiczne nie są naturalne, ale sztuczne. Przykładowo kręgowce lądowe wywodzą się z ryb, ale nie są do nich zaliczane. Współczesne płazy są jedną gałęzią drzewa rodowego. Do płazów włącza się też pierwotne kręgowce lądowe będące zarówno przodkami współczesnych płazów, jak i owodniowców. Z kolei ostatni wspólny przodek gadów był też przodkiem ptaków. Rozróżnia się trzy rodzaje grup taksonomicznych: monofiletyczne – obejmujące wspólnego przodka i wszystkich jego potomków parafiletyczne – obejmujące ostatniego wspólnego przodka oraz niektórych jego potomków polifiletyczne – niemające bliskiego wspólnego przodka (pochodzące od różnych bliskich przodków). Na schemacie przedstawiono pokrewieństwa ewolucyjne wybranych grup taksonomicznych (I–III). a)Podaj oznaczenie cyfrowe grupy parafiletycznej, wybrane spośród I–III. Odpowiedź uzasadnij, wykorzystując oznaczenia organizmów podane na schemacie. b)Na podstawie przedstawionych informacji oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Jeśli do płazów zaliczymy zarówno gatunki współczesne, jak i najstarsze kręgowce lądowe, a także wspólnego przodka płazów i owodniowców, to płazy są grupą monofiletyczną. P F 2. Wszystkie kręgowce lądowe są grupą parafiletyczną, ponieważ wywodzą się z ryb. P F 3. Gady nie są grupą monofiletyczną, ponieważ ich ostatni wspólny przodek był też przodkiem ptaków. P F Zadanie 32. (1 pkt) Ekologia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zgodnie z regułą ekogeograficzną sformułowaną przez Bergmanna, zwierzęta stałocieplne klimatów chłodnych mają większe rozmiary ciała od swoich krewnych, żyjących w klimatach ciepłych. Przykładowo lis polarny jest masywniejszy i większy niż lis pustynny (fenek), a niedźwiedź eurazjatycki ma większe rozmiary niż żyjący w lasach deszczowych niedźwiedź malajski. Na podstawie: A. Mackenzie, A. Ball, S. Virdee, Krótkie wykłady. Ekologia, Warszawa 2000. Wykaż znaczenie adaptacyjne większych rozmiarów ciała kręgowców stałocieplnych żyjących w klimatach chłodnych w porównaniu do ich krewnych żyjących w klimatach ciepłych. W odpowiedzi uwzględnij stosunek powierzchni ciała do objętości. Zadanie 33. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Ryby kostnoszkieletowe obejmują dwie grupy: ryby promieniopłetwe oraz mięśniopłetwe. Płetwy ryb promieniopłetwych są utworzone z błoniastego fałdu skóry rozpiętego na szkielecie z promieni kości skórnych i nie mają mięśni. Natomiast płetwy ryb mięśniopłetwych osadzone są na umięśnionych trzonach. Budowa trzonu takiej płetwy wykazuje pewne podobieństwo do budowy szkieletu kończyny kręgowców lądowych. Naukowcy zbadali rozwój płetw i kończyn kręgowców lądowych i stwierdzili, że jest on kontrolowany przez te same geny. a)Na podstawie tekstu uzasadnij tezę, że kończyny kręgowców lądowych oraz płetwy ryb mięśniopłetwych są narządami homologicznymi. b)Określ, która grupa ryb – promieniopłetwe czy mięśniopłetwe – jest bliżej spokrewniona z kręgowcami lądowymi. Odpowiedź uzasadnij, podając dwie cechy budowy płetw wskazujące na to pokrewieństwo.
ce wolno maj ą wi ę ksze szanse na zaatakowanie now ego (i kolejnych) gospodarza i wykorzystanie go. - Stykają c si ę z organizmami ró ż nych gospodarzy wirusy maj ą wi ę ksze szanse zdobycie przystosowa ń na drodze mutacji (doboru naturalnego, selekcji). ֿ W łą czanie materia ł u genetycznego wirusa do materia ł u genetycznego
Rok: 2020 Instytucja: CKE Temat: Biologia Dla przedmiotu Biologia z kategorii Matura poziom rozszerzony znaleźliśmy dokładnie 2 arkusze do pobrania za darmo z Matura biologia 2020 lipiec (poziom rozszerzony). Arkusze pochodzą z roku 2020 od CKE . PDF pytania Biologia 2020 lipiec matura rozszerzona - POBIERZ PDF PDF odpowiedzi Biologia 2020 lipiec matura rozszerzona odpowiedzi - POBIERZ PDF
Matura biologia 2016 maj (poziom rozszerzony) Arkusz maturalny: biologia rozszerzona Rok: 2016. Arkusz PDF i odpowiedzi: Matura próbna Operon biologia 2007
7 maja 2018 ArkuszeMaturalne Chemia matura rozszerzona 0 Matura: CKE Przedmiot: chemia Poziom: rozszerzony Rok: 2007 Arkusz PDF i odpowiedzi do pobrania: Matura chemia – poziom rozszerzony – maj 2007 Matura chemia – poziom rozszerzony – maj 2007 – odpowiedzi Dodaj komentarz Zapisz moje dane, adres e-mail i witrynę w przeglądarce aby wypełnić dane podczas pisania kolejnych komentarzy.
Biologia rozszerzona i podstawowa. TP. 12 maja 2017, 7:31 ARKUSZE MATURY Z BIOLOGII NA POZIOMIE ROZSZERZONYM 2017 Zobacz galerię (39 zdjęć) Matura biologia 2017. Arkusze.
Strona głównaZadania maturalne z biologiiMatura Maj 2020, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) Kategoria: Skład organizmów Typ: Podaj/wymień Niektóre pierwiastki w połączeniu z białkami tworzą ważne biologicznie związki, zwane metaloproteinami. Podaj przykład metaloproteiny, w której występuje żelazo (Fe), oraz metaloproteiny, w której występuje miedź (Cu), i określ funkcję każdej z nich. Nazwa metaloproteiny, w której występuje Fe: Funkcja: Nazwa metaloproteiny, w której występuje Cu: Funkcja: Rozwiązanie Zasady oceniania 2 p. – za podanie właściwych nazw dwóch metaloprotein i poprawne określenie ich funkcji. 1 p. – za podanie jednej właściwej nazwy metaloproteiny i poprawne określenie jej funkcji. 0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi. Przykładowe odpowiedzi 1. metaloproteina, w której występuje Fe: hemoglobina – transport tlenu; mioglobina – magazynowanie tlenu; cytochromy – udział w transporcie elektronów w łańcuchu oddechowym; katalaza – rozkłada nadtlenek wodoru; ferredoksyna – przenośnik elektronów w fazie świetlnej. 2. metaloproteina, w której występuje Cu: hemocyjanina – transport tlenu; plastocyjanina – uczestniczy w transporcie elektronów w fazie świetlnej fotosyntezy.
Instrukcja dla zdającego STYCZEŃ 2021. 1. u0007Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 28 stron (zadania 1–24). Ewentualny brak stron zgłoś nauczycielowi nadzorującemu egzamin. 2. Odpowiedzi do każdego zadania zapisz w miejscu na to przeznaczonym. 3. u0007Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
Linie ciągłe określają warunki temperatury i ciśnienia, w których istnieje trwała równowaga między dwiema fazami. W punkcie oznaczonym symbolem P 3 (T = 216 K i p = 5100 hPa) CO 2 występuje w trzech fazach znajdujących się w stanie równowagi. Na podstawie: K. Pigoń, Z. Ruziewicz, Chemia fizyczna. Podstawy fenomenologiczne
Matura 2023: biologia, poziom rozszerzony. Arkusze egzaminacyjne CKE G.L. 11 maja 2023, 13:00 Ten tekst przeczytasz w mniej niż minutę . Matura 2023
Matura biologia – maj 2010 – poziom podstawowy – odpowiedzi. Podziel się tym arkuszem ze znajomymi: Facebook; Matura biologia 2007 Matura próbna biologia 2006
Listopad 2007: matura próbna: Operon: Matura próbna Operon chemia 2007: Czerwiec 2007: egzamin wstępny na studia: Akademia Medyczna: Egzamin wstępny na studia medyczne chemia 2007: Maj 2007: matura: CKE: Matura chemia 2007: Listopad 2006: matura próbna: CKE: Matura próbna chemia 2006: Czerwiec 2006: egzamin wstępny na studia: Akademia
Matura 2019. Biologia, poziom rozszerzony [ARKUSZE CKE I ODPOWIEDZI] Piątek, 10 maja 2019 (14:29) Aktualizacja: Piątek, 10 maja 2019 (15:55) Maturę z biologii zdawało ponad 47 tys. osób
eezg.
